Pamuğun İşlenme Aşamaları

Pamuğun tarımı genellikle yıllıktır. Bitki*nin gelişim süresi 120-160 gün arasında*dır. Ekim için elverişli süre genellikle çok kısadır. Yabancı otların basmasından çok etkilenen pamuk daima özenli bakım is*ter. Çiçeklenme, ekimden 40 ila 60 gün sonra başlar ve kurak ya da soğuk gibi elverişsiz koşulların ortaya çıkışına kadar sürer Çiçeğin açılmasıyla kozanın açılma*sı arasında ortalama 60 gün geçer. Aynı ülkede bile bir yıldan ötekine üretim bü*yük değişiklikler gösterir. Ekonomik koşul*lar (sentetik elyafın rekabeti, üretim gider*leri) ve doğa koşulları (yağmur miktarı, asalaklar) bu değişikliklerin sorumlu et*menleridir.

Pamuğun pek çok düşmanı, zararlısı ve hastalığı vardır. Başlıca hastalıklara daya*nıklı çeşitler ıslah yoluyla elde edilmiştir. Yüksek verim almak için, böceklere karşı ilaçla mücadele gereklidir. Kütlünün top*lanması genellikle elle yapılır. Kozalar za*manla ve yavaş yavaş açıldığından çok te*miz pamuk almak için tarladan birçok kez geçmek gerekir. Bazı ülkelerde pamuk hasadı makineyle yapılır: Amerika Birle*şik Devletleri, Sovyetler Birliği, israil veAvustralya. El emeğinin ucuz olduğu ül*kelerde kalitesini iyileştirmek için elyaf kütlüden elle çıkarılır.

Elyafı tohumdan ayırma işlemine çırçırlama denir. Uzun lifli çeşitler, ilk mekanik çırçırlar olan meşin merdanelerle çırçırlanır. Günümüzde, çırçırlarına dakikada 400 devir yapan testerelerle yapılmaktadır. Or*ta boy lifli bir çeşidin kütlü bileşimi şöyle*dir: % 38 lif, °/o 10 tüy, % 26 çiğit kabu*ğu, °/o 26 çiğit. Makinelerle toplanmış kütlünün çırçırlanmasından sonra elde edi*len pamuk lifleri temizleyicilerde arındırı*lır. Bundan sonra lifler 217 kiloluk standart balyalar halinde sıkıştırılır ve piyasaya ve*rilir.

Pamuk çekirdeğinde (çiğit) % 16-22 ye*nebilir yağ vardır. Çiğit yağlı tohumlar ara*sında soyanın ardında, ayçiçeğinin önün*de ikinci sırayı alır. Yağın çıkarılmasından sonra kalan küspe proteince zengindir, geleneksel olarak hayvan yemi olarak tüketilir.

Çiğitte % 40-55 arasında protein var*dır ve bunun tamamı küspede bulunur. Ama, çiğitte bulunan ve gosipol denen zehirli madde, yağ alındıktan sonra kalan küspenin ya da küspe ununun insanlar*ca yenmesine engeldir. Gosipol içerme*yen çeşitlerin elde edilebilmesi için gere*ken genetik araştırılmalar sürdürülmektedir.