Celal BAYAR

Türkiye Cumhuriyeti’nin üçüncü Cumhurbaşkanı. Aile*sinin Plevne’den göçtüğü Gemlik’in Umurbey köyünde doğdu, ilköğrenimini babası Abdullah Fehmi Efendi’den gördü. Bursa’ya yerleştikten sonra Ziraat Bankası ve Deutsch Bank şube*lerinde çalıştı. İttihat Terakki’nin gizli örgütü Küme’ye girdi. 1908’den sonra ittihat ye Terakki Bursa ve İzmir şubeleri sekreterliği yaptı.

Mondros Mü*tarekesinden sonra Teceddüt Fırkasi’na ve Müdafai Hukuku Osmaniye Cemiyeti’ne girdi. (1918). Yunan ordusu İzmir’e çıktıktan sonra Galip Hoca tak*ma adıyla yörede dolaştı ve ulu*sal direnişi örgütlemeye çalıştı. Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde Saruhan mebusu olarak yer aldı. Meclis’teki konuşma*larından ötürü hakkında tutukla*ma kararı çıkınca, Anadolu’ya geçti ve TBMM’ne katıldı.

1921’de İktisat Vekili oldu. TBMM ikinci dönem seçim*lerinde İzmir milletvekili oldu. İsmet Paşa kabinesinde bir süre Mübadele ve İskan Bakanı ola*rak görev aldı (1924). İş Bankası’nın kuruculuğuyla görevlen*dirildi ve bankanın genel mü*dürlüğünü yaptı (1924-1932). 1932’de yeniden İktisat Vekili oldu ve 1937’ye dek bu görevi sürdürdü, İsmet İnönü’nün isti*fası üzerine başbakanlığa atandı (1937) ve bu görevi 1939’a dek sürdürdü. 1946’da arkadaşlarıyla birlikte Demokrat Parti’yi kurdu.

1950, 1954 ve 1957’de üç kez Cumhurbaşkanlığına seçildi. 27 Mayıs 1960’ta tutuklandı ve Yassıada’da yapılan yargılamalar sonunda idam cezasına çarptı*rıldı. Yaşlılığı göz önüne alına*rak cezası ömür boyu hapse çevrildi ve 1964’te rahatsızlığından ötürü serbest bırakıldı. 1969’da siyasal hakları geri ve*rildi. Anılarını Ben de Yazdım (1967-1972) adı altında sekiz ciltte topladı.