Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın başlarında (Erzurum Kongresi’nden sonra) 4-11 Eylül 1919’da Si*vas’ta toplanan kongre.

22 Haziran 1919’da yayımlanan Amasya Genelgesi’nde, Sivas’ta ulusal bir kongrenin toplanacağı ilan edildi. Ayrıca Mustafa Kemal valilere gönderdiği bir genel*geyle İstanbul Hükümeti’nin engelle*mek istek ve girişimlerine karşın ger*çekleştirildi. Sadrazam Damat Ferit Paşa’nın bu kongrenin İtilaf Devletleri’nin tavırlarını olumsuz yönde etkile*yeceği yönündeki tehditleri bazı çevre*lerde etkisini gösterdiyse de yine de Sivas Kongresi 31 delegenin katılı*mıyla toplandı. Başkanlığa Mustafa Kemal getirildi.

Birinci madde üzerine yapılan kısa görüşmeler sonucunda Er*zurum Kongresi’nde alınan kararlar tüm Anadolu’yu ve Rumeli’yi kapsaya*cak biçimde kabul edildi. Şarkî Ana*dolu Müdafaai Hukuk Cemiyeti’nin adı da Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti olarak değiştirildi.

Gündemin ikinci maddesini oluşturan Amerikan mandası üzerine yapılan gö*rüşmeler ise uzun ve tartışmalı geçti. Bazı delegelerin Amerikan mandasını isteyen önergesi üzerine yapılan tartış*malar 8 Eylül’de başladı ve 9 Eylül gü*nü ABD Kongresi’nden bir heyetin çağrılmasına ve konuya ilişkin görüş*melerin bu heyetin hazırlayacağı raporun sonuna kadar ertelenmesine karar verildi. ABD Kongresi’nin mandacılığı kabul etmemesi üzerine tartışmalar kendiliğinden son buldu. Bu arada İs*tanbul Hükümeti’nin kongreyi basmak*la görevlendirdiği ve Elazığ valiliğine atadığı Ali Galip’in girişimleri sonuç*suz kaldı.

Sivas Kongresi vatanın bütünlüğünü temsil eden bir Heyeti Temsiliye’nin kurulmasına karar vererek dağıldı.

1- Ulusal sınır*lar içinde vatan bölünmez bir bütün*dür.

2- Bağımsızlığımızı korumak için Kuvayi Milliye’yi yapıcı ve ulusal ira*deye egemen kılmak gereklidir.

3- Ül*kenin herhangi bir parçası işgal edilir*se, birlikte korunacak ve karşılık verilecektir. Her türlü işgal ve müdahale*nin, özellikle Anadolu’da bir Rum ve Ermeni varlığının kurulmasına yöne*len hareketlerin kabul edilmemesi ko*nusu birlikte savunulacaktır.

4- Azın*lıkların hakları saklı tutulduğundan bunlara siyasal isteklerimizi ve toplumsal düzenimizi bozacak yeni haklar tanınması kabul edilmeyecektir.

5- Os*manlı Hükümeti’nin baskı sonucunda ülkenin herhangi bir yerini terk ya da ihmal etmesi durumunda, saltanat ve hilafet makamıyla ülkenin ve ulusun korunması için her türlü önlem alına*caktır. Ulus kendini birlikte savunacaktır.

6- Hükümet bağımsızlığı koru*madığında yeni bir hükümet kurula*caktır.

7- Devletin bütünlüğü ve ba*ğımsızlığı saklı kalmak koşuluyla top*raklarımız üzerinde siyasal emeller beslemeyen herhangi bir devletin eko*nomik, bilimsel ve endüstri yardımla*rını mutlulukla karşılarız. Adaleti ve insanlık ilkelerini kapsayan bir barışa ulaşılması insanlığın esenliği ve toplu*mun huzuru adına ulusal emellerimizdendir.

8- Çağımızda hükümetin ulusal iradeye uyması zorunludur. Bu bakım*dan Millet Meclisi’nin toplantıya çağ*rılması ve bu yolla ulus ve ülkenin ge*leceğine ilişkin olarak alınacak karar*ların Millet Meclisi’nin onayına sunul*ması zorunludur.

Alınan bu kararlardan sonra Sivas Kongresi, Mustafa Kemal’in başkanlı*ğında 16 kişiden oluşan Heyeti Temsiliye’nin seçilmesiyle dağıldı.

Sivas Kongresi Meclis’in açılışına giden son aşama olarak Türk siyasal tarihi açısından önemli bir dönüm noktasıdır.