buse

Cumhuriyetin İlanından Önceki Sorunlar

• Rejimin adının olmaması
• Devlet başkanının olmaması
• Devlette hükümet bunalımı olması

Cumhuriyet' in İlanı (29 Ekim 1923 "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. "
Sonuçları :
Rejimin adı : Cumhuriyet
Devletin Adı : Türkiye Cumhuriyeti
Meclis hükümeti yerine kabine sistemine geçildi.
Devrimler için uygun ortam hazırlandı.

İlk Cumhurbaşkanı : Mustafa Kemal Atatürk
İlk başbakan : İsmet İnönü
İlk Meclis Başkanı : Fathi Okyar

Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) (Din ve Devlet işleri ayrılıyor.)

• Halifeliğin, ulusal egemenlik anlayışı ile çatışması
• Son halife Abdülmecit' in devlet işlerine karışması
• Laik düzen önünde engel olması

Sonuçları :

• Laik düzen önündeki engel kaldırıldı.
• Devlet yönetiminde ikili yapı ortadan kalktı.

Uygulama Aşaması :

• Osmanlı Hanedanları yurt dışına çıkarıldı.
• Erkan- ı Harbiye Vekaleti ---> Genel Kurmay Başkanı
• Şerriye ve Evkaf Vekaleti ---> Diyanet İşleri Başkanı- Vakıflar Genel Müdürlüğü
• Tevhid-i Tedrisat yasası çıkarıldı.
• Bütün Okullar M.E.B e bağlandı.

Not : Şeyhül İslamlık Diyanet İşleri Bakanlığının kurulmasıyla sona erdi.

1924 Anayasası (Neden 1924 Anayasası İlan edildi)

• 1921 Anayasasının bir çok konuda yetersiz olması
• Devletin alt ve üst yapısında gerçekleşen devrimlerin; anayasal sistemde yerlerini alma gereksinimi
• Batı Dünyasının 1921 Anayasasını, anayasa olarak kabul etmemesi

Demokrasi Denemeleri
Demokrasi = Tercih = Siyasi Partilerin Çokluğu= Çok Partili Yaşam

Cumhuriyet Halk Partisi (9 Eylül 1923) Devrimleri yapan parti

• Yeni devletin ilk partisidir.
• Halk partisi olarak kurulmuş Cumhuriyet adını almıştır.
• Anadolu Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti partiye dönüşmüştür.
• Atatürk ilkelerini 1935' te tüzüğe geçirmiştir.

Terakki Perver Cumhuriyet Partisi (17 Kasım 1924)

• İlk muhalefet partisidir.
• Kurtuluş Savaşı komutanlarınca kuruldu. (Kazım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Bey)
• Ekonomide liberalizmi savunmuştur.
• Dini, Politikaya kattığı söylenmektedir.
• Şeyh Sait ayaklanmasının çıkması nedeniyle Takriri Sükun Yasası ile 5 Haziran 1925' te kapatılmıştır.
• Mustafa Kemal ile aralarında Temel ayrım laik devrimlerdir.

Şeyh Sait Ayaklanması (13 Şubat 1925)
Türkiye Cumhuriyet' ni yıkmaya yönelik ilk isyandır. Musul' u kaybetmemize sebep olmuştur.

Nedeni: İngiltere ile Musul konusunda bir çözüme uaşılmamış olması

• Türk Ordusu Musul' a doğru ilerlemekteydi.
• Şeyh Sait ve ona bağlı kişiler Piran' daayaklanma çıkardılar.
• Fethi Bey hükümeti istifa etti, İsmet Paşa yeni hükümet kurdu.
• 4 Mart 1925' te Takriri Sükun Yasası çıkarıldı.
• Yasa ile rejim korundu bölgede güvenlik sağlandı.
• İstiklal Mahkemeleri Kuruldu.

Türk Medeni Yasası (17 Şubat 1926) (Amaç: Kadın-Erkek eşitliğini sağlamak.)
Kadın erkek eşitliğini sağlamak amacıyla çıkarıldı.

Sonuçları :

• Hukuk birliği sağlanmıştır.
• Kadınlar istediği mesleğe girebilecektir.
• Evlilikte tek eşlilik getirildi.
• Kadınlara' da boşanma hakkı verildi.
• Mirasta kadınlarada hak verildi. Mahkemelerde tanıklık yapabileceklerdi.

Neden İsviçre Medeni Yasası İlan Edildi ?

• Avrupa' da kabul edilen son yasa olması
• Çok karmaşık sorunlara bile politik sorunlar getirmesi
• Bünyemize uygun olması

Not: Patrikhanelerin yargı yetkiside bu yasa ile sona sermiştir.

Eğitim ve Kültür Alanındaki Yenilikler

• Tevhid-i Tedrisat Yasası (13 Mart 1924)
• Eğitimde dağınıklık giderildi.
• Eğitim devlet işi oldu
• Çağdaş laik eğitime geçildi.
• Eğitimde dinsel niteliğe son verildi.

Medreselerin Kapatılması (11 Mart 1924)
Amaç : Toplumdaki kültür farklılığını yok etmek, eğitimde laik düzeni oturtmak amaçlı kapatıldı.
Günümüz eğitim sisteminin temellerinin atıldığı "Maarif Teşkilatı hakkında yasa kabul edildi.

Yeni Türk Harflerinin Kabul Edilmesi (1 Kasım 1928)

• Arap harfleri ile okuma yazmanın zor olması
• Okuma yazmanın zor olması
• Okuma yazma oranını arttırmak

Sonuç : 1928 yılında yasa çıkarıldı ve okuma yazma seferberliği başlatıldı.

Çağdaş Kültürü Yerleştirme Çabaları

• Millet Mektepleri kurulmuştur. (1929)
• Halk Evlerinin kurulması (1932) Dil, edebiyat, müzecilik alanında faaliyet gösterdi.
• Köy Enstütüleri açılmıştır. ( 1940)
• Türk Tarih Kurumu' nun Açılması (12 Nisan 1931 Milliyetçilik)
• Osmanlı Tarihinden daha eski tarihimizi öğrenmek.
• Ümmetçi tarihten ulusalcı tarihe geçiş.

Sonuçları :

• Orta Asya Tarihi araştırılmaya başlandı.
• Müzecilik, etnoloji!! , arkeoloji gelişmeye başlamıştır.
• Anadolu' nun eski tarihine sahip çıkılmıştır.

Türk Dil Kurumunun Açılması (Milliyetçilik)

• Bilim ve hukuk dili Arapça, Edebiyat dili Farsça halk ise Türkçe konuşuyordu. Ulusal bir dilin olması gerekiyordu.
• 12 Temmuz 1932' de T.D.K ile :
• Türkçe' yi yabancı dillerden arındırmak, Türkçeyi bilim-kültür dili yapmak

Sosyal alanda İnklaplar
Kıyafet Devrimi (25 Kasım 1925)

• 1925' te giyim alanıdaki ilk yenilik "şapka yasası" ile oluştu.
• Din adamları, dini giysilerini yalnızca ibadet yerinde giyebilirler.
• Türk kadınları isterse ; çarşaf ve peçe kullanabileceklerdir.

Tekke-Zaviye ve Türbelerin Kapatılması (Laiklik)

• Tarikat bireylerinin toplandığı yer : Tekke ve Zaviye
• Sonucu Tekke ve Zaviyeler kapatıldı. (30 kasım 1925)
• Tarikatları simgeleyen giysisi törenle yasaklandı.

Ölçü birimlerinin Değişmesi

• 1 Ocak 1926 Rumi ve hicri takvim Miladi Takvim
• 1 Ocak 1926 Uluslararası saat sistemine geçildi.
• 20 Mayıs 1928 Arşın yerine Metre, Okka yerine Kilo kullanılmaya başlandı.
• 1935 Haftasonu tatli Pazar gündür artık.

Not: Amaç batı ile işbirliği yapmak İkiliklere son vermek.

• Soyadı Yasasının Çıkarılması (21 Haziran 1934) (Halkçılık)
• Toplumsal karmaşayı önlemek, resmi işleri kolaylaştırmak amaçlı çıkarıldı.
• Ağa, hacı gibi ayrıcalık veren ünvanlar kaldırıldı.
• 1934 çıkarılan yasa ile Mustafa Kemal' e Atatürk soyadı verildi.

Ekonomik Alandaki Gelişmeler
Ekonomik bağımsızlığı güçlendirmek amaçlı yapılacak olan program İzmir İktisat Kongresi' nde açıklanmıştır.

Tarım

• Aşar vergisinin kaldırılması "Köylü milletin Efendisidir."
• Ziraat Bankasının gücü arttırıldı. Ziraat Mektepleri açıldı.
• Tarım Kredi Koperatifleri kuruldu.
• 1929' da Toprak Reform Yasası çıkarıldı.
• 1923 - 1929 arası en çok gelişen sektör tarımdır.

Ticaret

• 1924 İş bankasının kurulması
• 1926 Kabotaj Yasası ile denizlerde gemi işletme hakkı Türklere tanındı.
• 1930 Merkez Bankasının kurulması

Sanayi

• 1927 çıkarılan Teşvik-i Sanayi Yasası ile özel sektöre destek vermek.
• 1934 Birinci beş yıllık Kalkınma Planı uygulanmıştır.
• Pek çok büyük sanayi kuruluşu ortaya çıktı. (Sümerbank)

Sağlık

• 1920 ilk sağlık bakanlığı kuruldu.
• Beden Eğitimi teşkilatı kuruldu.

Ulaşım

• Karayolları ve demiryollar geliştirilmiştir.
• Türkye Demiryolları işletmesi kurulmuştur.
• Yabancıların elindeki demir yolları millileştirilmiştir.