ESKİMOLAR

Grönland’ın Kuzey Amerika Kıtası’nın kuzey kıyılarına kadar uzanan, Doğu Sibirya’nın kıyı kesimlerini de kapsayan 5.600 km’yi aşkın bir alanda dağınık yaşayan halktır.

“Eskimo” adı, komşuları Abnaki Kızılderililerinin taktığı “çiğ et yiyenler” anlamındaki “esquimantsic” sözcü*ğünden gelir. Eskimolar ise kendileri*ne “gerçek insan” anlamına “İnait” ya da “Yuit” derler. Çok sıkı bir kültür, dil ve ırk birliği başlıca özellikleridir.

Irk olarak Doğu Sibirya halklarıyla, Moğol ırkıyla yakın kan bağları var*dır. Ortalama 1.60 m boyunda, genel*likle kısa yapıda insanlardır. Bacakla*rına göre gövdeleri uzun, eller ve ayakları orantısız olarak küçüktür. Şiş*man olmadıkları halde, geniş gösteren giysileri ve tostoparlak yüzleriyle o izlenimi bırakırlar. Uzun kafalı, elmacık kemikleri çok çıkık, kısık kahverengi gözlü ve düz siyah saçlı kişilerdir. Yüz ve beden kılları seyrek, giysi içinde kalan tenleri Avrupalılar kadar beyaz dır.

Avrupalılar ile ilk yaygın ilişkide Eskimo nüfusu yaklaşık 50 bin idi. Si*birya, Alaska, İç Kesim, Labrador, Grönland Eskimoları diye adlandırıldı. Bering Boğazı’ndan Grönland’a uza*nan, Eskimoların yaşadığı bu Kuzey Kutup Bölgesi denize bitişik bir tund*ra kuşağıdır. Güneybatı Alaska’nın ku*tup dairesine yakın kesimlerinde Eskimolar ya otlaklarda ya da akladin or*manlarının egemenliği olduğu bölgede yaşarlar. Büyük Okyanus’un bölgede kuzey kıyıları boyunca yerleşmiş Eskimolar sitka ladinleri, köknarlarla kaplı sık ormanları yurt edinmişken kutup dairesine yakın kesimlerinde Labrador’ da yer alanlar hem tundra hem de ladin ormanı bölgelerinde ya*şarlar.

Genelinde bir kıyı halkı olmala*rına karşın Kanada’nın Kıraç Toprak*ları ve Güneybatı Alaska’nın orta ke*simleri gibi iç bölgeleri de zaman za*man kendilerine yurt edindiler. Bugün Eskimolar Rusya, Danimarka, ABD ve Kanada bayrakları altında ya*şarlar. Eskimo nüfusu hızla çoğalmak*tadır. Örnek olarak, 1959’da 15 bine yükselmiştir. Çoğu Eskimolar bugün de geçimlerini avcılık ve balıkçılıkla sağlar. Hayvan tuzakçılığı, tüccarlar*dan dışalım ürünleri ve besin madde*leri sağlamak açısından önemini ko*rur. Ücretli işçilik, çalışan Eskimolar için giderek yaygınlaşmaktadır.

Eski*den “igloo” adı verilen buzdan yapıl*mış kulübelerde yaşayan Eskimolardan Alaska’da ve Kanada’da olanların çoğu elektrik, su gibi olanakları bulu*nan konutlarda yaşar, giysilerini uyru*ğu oldukları ülkenin modeline uygun biçimde giyerler. Kayaklar ve umaklar bugün de kullanılmasına karşın, dıştan takma deniz motorlu tahta ya da metal tekneler bunların yerini almış durum*dadır. Alaska ve Kanada’da benzinle çalışan kar otoları, köpekli kızakların yerini hızla almaktadır. Köy Ocağı’nda filmler gösterilir, oyunlar oynanır ve danslar düzenlenir. Hıristiyanlık, eski dinin’ yerini ;almış durumdadır ve ‘kili*seler; toplumsal etkinlikleri özendirip destekler, hemen her yerde misyoner ve devlet okulları vardır. Kanada’da Eskimo çocuklarının yaklaşık % 95’i öğrencidir. Eskimoların öğrenim gör*düğü her okulda Avrupa ya da Ameri*ka toplumunun dili Eskimo dilinin ye*rini almaktadır.