buse

Kısaca Osmanlıda Anadolu Beylikleri



Anadolu Beylikleri, Türklerin 1071 yılındaki Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurdukları devletlerdir. Savaşın hemen ardından, özellikle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da kurulan devletlere Birinci Dönem Anadolu Beylikleri, aynı dönemde; önce Anadolu’nun batı ucunda İznik’i başşehir edinen, sonrasında Haçlı Seferleri hasebiyle başkentini Konya’ya taşıyarak Orta Anadolu merkezli olarak devam eden Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflaması ve yıkılmasından sonra kurulan devletler ise İkinci Dönem Anadolu Beylikleri olarak ifade edebilir.
Anadolu Selçukluları, Anadolu’daki Türkmen beylerini aşiretleriyle birlikte Bizans ve Kilikya sınırlarına yerleştirmişlerdi. Böylelikle Anadolu Selçukluları hem devletin sınırlarını güvence altına alıyor, hem de Türkmen beylerini denetim altında tutuyorlardı. Lakin 1243 yılıKösedağ Savaşı’nda Moğollara yenilen Anadolu Selçuklu Devleti’nin Türkmenler üzerindeki denetimi zayıfladı. Bu savaşın ardından, Moğolların bir kolu olan İlhanlılar Anadolu’da denetimi ele geçirdiler. Bu süreçte uç beylikleri, önce İlhanlılara bağlı, sonra bağımsız devletlere dönüştüler. Bu beyliklerden biri olan Osmanlı Beyliği, gittikçe bütün öbür beyliklerin topraklarını ele geçirdi ve bir imparatorluğa dönüştü.
Anadolu beyliklerinin kurucuları aşiretlerdi. Anadolu Selçukluları bu aşiretleri özellikle Bizans sınırına yerleştirmişler ve bu toprakları aşiret beylerine ikta başka bir söylemle tımar olarak vermişlerdi. İkta sisteminde, Türkmen beyleri kendilerine verilen toprağın karşılığında Anadolu Selçuklu sultanına savaş zamanlarında asker gönderiyordu. Toprağın mülkiyeti sultana aitti, beylerin ise bu toprağı işleme hakkına sahipti. Bu beyler sonradan bağımsızlıklarını ilan ettiklerinde Anadolu Selçuklu devlet yapısını kendilerine örnek aldılar.
Anadolu beyliklerinde devlet idaresi hanedanın elindeydi. Bu hanedanın en yaşlı ya da tesirli kişisine ulu bey denirdi. Ulu bey devlet merkezinde oturur, vilayetlerin idarenini ise çocuklarına veyahut kardeşlerine bırakırdı. Devlet işleri, bir kurul veyahut kurum olan divanda görüşülür ve karara bağlanırdı. Vilayetlerin idareninden ise valiler sorumluydu; ayrı olarak hukuk işlerini kadılar ve askerlik ile güvenlik işlerini subaşılar yürütürdü. Devletin parası başka bir deyişle sikkeulu bey yerine basılırdı.
Anadolu beyliklerinde silahlı güç, Ulu beyin atlı ve yaya hassa birlikleri, ikta verilmiş beylerin yetiştirdiği askerler ve çeri dene aşiret atlılarından oluşurdu. Savaş sırasında silahlı güç üç kola ayrılırdı. Merkez kuvvetlere ulu bey, sağ ve sol kollara da erkek çocukları veyahut kardeşleri buyruk ederdi. Ok, yay, kılıç, kargı, hançer, balta, gürz ve mancınık orduda kullanılan başlıca silahlardı.

• Alâiye Beyliği
• Aydınoğulları Beyliği
• Candaroğulları Beyliği
• Canik Beylikleri Bugünkü
• Çobanoğulları Beyliği
• Dulkadıroğulları Beyliği
• Eretna Beyliği
• Eşrefoğulları Beyliği
• Germiyanoğulları Beyliği
• Hamidoğulları Beyliği
• İnançoğulları Beyliği
• Kadı Burhaneddin Ahmed
• Karamanoğulları Beyliği
• Karesioğulları Beyliği
• Menteşeoğulları Beyliği
• Pervaneoğulları Beyliği
• Ramazanoğulları Beyliği
• Sâhipataoğulları Beyliği
• Saruhanoğulları Beyliği
• Tacettinoğulları Beyliği
• Tekeoğulları Beyliği