buse

İtilaf Devletleri, 16 mart 1920’de İstanbul’u resmen işgal ettiler ve Meclisi Mebusan’ın çalışmalarını engellediler. Bunun üzerine Meclisi Mebusan, çalışmalara süresiz ara vermek zorunda kaldı. Gelişmeleri dikkatle izleyen Mustafa Kemal, 19 martta bir genelgeyle «olağanüstü yetkilerle donanmış» bir meclisi Ankara’da toplantıya çağırdı. Bu çağrı üzerine Meclisi Mebusan üyeleri Ankara’da toplanmaya başladılar. 23 nisan 1920’de, geniş bir katılımla Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) açıldı. 24 nisanda Mustafa Kemal, Mondros Mütarekesi’nden meclisin açıldığı güne değin yaşanan siyasi gelişmeleri değerlendiren uzun bir konuşma yaptı. Aynı gün, yasama ve yürütme görevlerim kendinde toplayan TBMM’nin başkanlığına seçildi. Mustafa Kemal 29 ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanına kadar bu görevini sürdürdü. 25 nisanda Mustafa Kemal’in başkanlığında altı kişiden oluşan «Muvakkat İcra Encümeni» oluşturuldu. Bu encümenin yerini, 3 mayısta, ilk bakanlar kurulu sayılan İcra Vekilleri Heyeti aldı. Bu son gelişmelerle İstanbul ve Ankara arasında ilişkiler tamamen koptu. İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal’i askerlikten çıkararak idama mahkûm etti (11 mayıs).
Mustafa Kemal, yeni devletin yasal temellere oturtulmasına özen gösteriyordu. Bu çalışmalar sırasında bir anayasanın zorunlu olduğu ortaya çıktı. Anayasa hazırlık çalışmalarını yürütmek için Meclis’te Hukuki Esasiye Encümeni oluşturuldu. Bu encümen bir Teşkilatı Esasiye Kanunu (Anayasa) taslağı hazırlayarak ağustos 1920’de Meclis’e sundu. Bu arada Mustafa Kemal, 13 eylül 1920’de «Halkçılık Programı» adı altında bir broşür yayımlayarak Meclis üyelerine dağıttı. Bu programın temel oluşturduğu Teşkilatı Esasiye Kanunu (1921 Anayasası), uzun tartışmalar sonunda 20 ocak 1921’de Meclis’te kabul edildi.
TBMM’deki çalışmalar ve tartışmalar farklı görüşteki üyelerin zamanla gruplaşmalarını da beraberinde getirdi. Özellikle anayasa görüşmeleri sırasında ortaya çıkan görüş farklılıklarım ortadan kaldırmak için değişik kişilerle görüşen Mustafa Kemal, sonunda Meclis’te Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Grubu’nu kurdu (10 mayıs 1921). 151 milletvekilinden oluşan ve Birinci Grup da denen bu grubun başkanlığına seçildi. Bunun üzerine muhalif milletvekilleri de İkinci Grup adım aldılar (kasım 1921).