buse

Mustafa Kemal Atatürk’ün okumuş olduğu okullar ile ilgili bilgiye ulaşabilirsiniz. Atatürk hangi okullara gitmiştir?

Okullar ve adları sırası ile belirtilmiştir. Ayrıca dileyen kullanıcılarımızın faydalanabilmesi için gittiği okulların dönemlerine ait ayrıntılı bilgiler de yer almaktadır.
Mahalle Mektebi (Selanik)
Mustafa Kemal Şemsi Efendi Okulu’na Kaç Yılında Gitti Mustafa Kemal’in, okul çağı gelince Zübeyde Hanım ve Ali Rıza Bey arasında küçük Mustafa’nın eğitimi hakkında görüş ayrılığı ortaya çıkar. Mustafa Kemal 1922’de bir gazet ile yaptığı röportajda “Annem, ilahilerle okula başlamamı ve mahalle okuluna gitmemi istiyordu. Gümrükte memur olan babam, o zaman yeni açılan Şemsi Efendi’nin okuluna gitmemi ve yeni yöntemlere göre okumamı arzu ediyordu. Nihayet babam işi ustaca çözdü. Ilk önce bilinen törenle mahalle okuluna başladım. Böylece annemin gönlü yapılmış oldu. Birkaç gün sonra da mahalle okulundan çıktım, Şemsi Efendi’nin okuluna yazıldım.” diyerek ailesinin eğitimine verdiği önemi vurgulamıştır.

Nihayetinde Mustafa Kemal , Haziran 1887’de başladığı ilk öğrenimine bir süre annesinin arzusuna göre Hafız Mehmet Efendi’nin mahalle mektebinde devam ettimiş; fakat çok geçmeden babasının isteği gerçekleştirlmiş ve küçük Mustafa Selanik’te çağdaş bir eğitim yapan Şemsi Efendi Mektebi’ne geçerek ilkokulu burada bitirmiştir.
Mustafa Kemal, Şemsi Efendi Okulunda eğitim hayatına devam ettiği sırada babası Ali Rıza Bey vefat etmiştir. Eşinin ölümüyle ekonomik sıkıntılar çekmeye başlayan Zübeyde Hanım bunun üzerine, Selanik yakınlarında bulunan Langaza’ya tarımla meşgul olan ağabeyi Hüseyin Ağa’nın yanına gitmiştir. Mustafa Kemal’in kız kardeşi Makbule (Atadan) o günleri anlatırken “Koca çiftlik Mustafa’ya dar gelirdi. Bugünkü gibi hatırımdadır: Tahtaları keser, küçük çiviler çakar ve bu çivilere incecik saz telleri gererek tambura yapar ve çalardı. Ben de kendisine yardım ederdim. Bütün bunlar vakit geçirmek için aranan çareler ve başvurulan basit eğlencelerdi. Tahta kesme ve güvercin yuvası yapma gibi meşguliyetlerinde ona yardım ederdim.” diyerek çiftlikte günlük uğraşlarından bahsetmiştir. Görüldüğü üzere çiftlik hayatı Mustafa Kemal’in el becerilerinin artması bakımından faydalı olmuştur. Ancak Zübeyde Hanım oğlunun öğreniminin yarım kalmasına çok üzülüyordu. Mutlaka iyi bir okulda eğitim alması gerektiğini düşünüyordu.

Şemsi Efendi Okulu (Selanik)
Şemsi Efendi Mektebi, Bu günkü Makedonya toprakları içerisinde bulunan Manastır şehrinde bulunan, Şemsi Efendi’nin (ö. 1917) kurucusu olduğu şimdiki Feyziye Mektepleri’nin öncüsü okuldur. Mustafa Kemal Atatürk, Hafız Mehmet Efendi Mektebi’nden sonra burada öğrenimine devam etmiştir. Babası Ali Rıza Bey’in istek ve arzusu burada öğrenimine başlamasıydı ancak Anne Zübeyde Hanım öncelikle Hafız Mehmet Efendi Mektebine başlaması yönünde olunca Şemsi Efendi Mektebi’ne sonraki dönemlerde başlamıştır. Şemsi Efendi Mektebi’nin devamı olan Şişli Terakki Lisesi halen Teşvikiye’de bulunmuş ve şu anda Akatlar’da bulunmaktadır.

Selanik Mülkiye Rüştiyesi ( Selanik)
Selânik Mülkiye Rüştiyesi (Selanik Ortaokulu), Selanik sınırları içinde yer aldığı bilinen ve ilköğretimden sonraki aşama olan “ortaokul” düzeyinde eğitim ve öğretim veren okuldur. Mustafa Kemal Atatürk’ün kısa süren ortaokul öğrenimi Selânik Mülkiye Rüştiyesi’nde başlamış ve burada son bulmuştur.
Selanik sınırları içinde yer aldığı bilinen ve ilk öğretimden sonraki aşama olan bu günkü anlamıyla “ortaokul” aşamasında eğitim ve öğretim veren okuldur. Mustafa Kemal Atatürk’ün kısa süren ortaokul öğrenimi Mülkiye Rüştiyesinde başlamıştır ve burada son bulmuştur.

Selanik Askeri Rüştiyesi : 1893 – 1895 ( Selanik)
Annesi Mustafa Kemal’i eğitim için Selanik’e, teyzesinin yanına gönderme kararı aldı. Mustafa Kemal kaydolduğu Selanik Mülkiye Rüştiyesinden kısa süre sonra ayrıldı. Onun isteği askerî bir okula gitmekti. 1922’de verdiği bir röportajda o günleri anlatırken: “Yakınımızda Binbaşı Kadri Bey isminde bir kişi oturuyordu. Oğlu Ahmet Bey askerî ortaokula devam ediyor ve okul üniforması giyiyordu. Onu gördükçe ben de böyle üniforma giymeye hevesleniyordum. Sonra sokaklarda subaylar görüyordum. Bu aşamaya ulaşmak için izlenmesi gereken yolun askerî ortaokula girmek olduğunu anlıyordum. O sırada annem Selanik’e gelmişti. Askerî ortaokula girmek istediğimi söyledim. Annem askerlikten çekiniyor ve bana engel olmaya çalışıyordu. Okula giriş sınavını ona sezdirmeden verdim. Böylece bu durum oldubittiye getirilmiş oldu.” diyordu.
Mustafa Kemal büyük bir istekle girdiği Selanik Askerî Rüştiyesinde çok başarılı bir eğitim hayatı geçirdi. Arkadaşları arasında zekâsı ile kısa sürede kendini gösterdi. Okulda başarılı öğrencilere verilen sınıf çavuşluğu ve müzakerecilik gibi görevlerin üstesinden başarılı bir şekilde geldi. Tüm bunların sonucunda daha çocuk denecek yaşta görev bilinci gelişti ve özgüveni arttı. Askerlik ve siyasi hayatındaki düzen ve disiplinin ilk temelleri Selanik Askerî Rüştiyesinde atılmış oldu Selanik Askerî Rüştiyesindeki öğretmenlerin büyük çoğunluğu kışlalarda, sınırlarda görev yapmış Osmanlı Devleti’ne isyan eden milletlerle savaşmış tecrübeli subaylardı.
Memleketin hâlini bilen ve gidişatın iyi olmadığının farkında olan askerlerdi. 22 Eylül 1924’te Samsun’da öğretmenlere yaptığı bir konuşma esnasında rüştiyeden Fransızca Öğretmeni Yüzbaşı Nakiyüddin Yücekök’ü görünce “Şimdi burada bir kişiye rastladım. O, benim ortaokul birinci sınıfta öğretmenimdi. Bana ilk şeyleri öğretirken gelecek için ilk düşünceleri de vermişti. Efendiler, açıklamak istiyorum ki ilk eğitim ana – baba kucağından sonra okuldaki eğitimcinin dilinden, vicdanından, terbiyesinden alınır.” demiş ve Selanik Askerî Rüştiyesindeki öğretmenlerin, düşüncelerinin oluşmasındaki katkısını vurgulamıştır.

Manastır Askeri İdadisi: 1895 – 1899 (Manastır Şehri Makedonya)
Manastır Askerî İdadisi Makedonya’nın Manastır şehrinde bulunmaktadır ve günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.
Burada eğitim görenlerden biri Mustafa Kemal Atatürk’tür (1896-1898). Binanın ikinci katında Mustafa Kemal Atatürk için ayrılmış bir bölüm vardır.
Aynı zamanda İttihat ve Terakki’nin önde gelen isimlerinden Resneli Niyazi Bey ‘de burada okumuştur. Resneli Niyazi Bey, II. Abdülhamit’e Meşrutiyet’i ilan ettiren ayaklanmanın liderlerinden ve ayrıca İstanbul’da patlak veren 31 Mart İsyanı’nı bastıran Hareket Ordusu’nda yer alan Cumhuriyet’in önemli figürlerinden birisi.
Mustafa Kemal, Selanik Askerî Rüştiyesini başarılı bir şekilde bitirdikten sonra Manastır Askerî İdadisinin imtihanlarına girdi ve başarılı oldu. Böylece doğduğu Selanik’ten ilk defa ayrılmış olacaktı. Manastır ve Selanik, Osmanlı Devleti’nin Batıya açılan önemli şehirleridir. Çok kültürlü yapısıyla dikkat çeken Manastır aynı zamanda 3. Ordu’nun da merkezidir. 3. Ordu’nun Manastırda bulunması şehrin gelişmesine katkı sağlamış ve birçok eğitim kurumu açılmıştır.
Manastır şehrinin bulunduğu Makedonya bölgesinin diğer bir özelliği de Abdülhamid’e karşı Meşrutiyet taraftarlarının yoğun olarak yaşadıkları bir yer olmasıdır. Mustafa Kemal’in Manastır Askerî İdadisindeki bazı öğretmenleri de Meşrutiyet yanlısı fikirlerden etkilenmiş İttihat ve Terakki Cemiyetine Üye olan subaylardı. Bu durum ordu ve memleket meselelerinin Manastır İdadisinde konuşulmasına neden oluyordu. Mustafa Kemal bu sayede memleket meselelerini öğrenme imkânı buldu.
Manastır İdadisi yatılı bir okuldu. Askerî idadilerin kuruluş amacı harp okullarına öğrenci yetiştirmekti. Bu nedenle zor bir eğitim programları vardı. Mustafa Kemal, diğer idadilere göre daha üstün bir eğitim veren Manastır idadisinde başarılı bir öğrencilik geçirdi. Rumeli’nin değişik yerlerinden gelen seçkin öğrencilerle tanıştı. Özellikle matematik dersindeki başarılarıyla dikkat çekti. Manastır İdadisindeki tarih öğretmeni Mehmet Tevfik Bilge sayesinde Türk tarihine ilgi duymaya başladı.
Mustafa Kemal Manastır İdadisi 2. sınıfında okuduğu esnada 1897 Osmanlı – Yunan savaşı çıkar. Mustafa Kemal’in o günleri anlatırken “Gençlik hayatımın en heyecanlı günlerini yaşadım. Yaşımın küçük olmasına rağmen bu savaşa katılmayı çok istemiştim.” demesi Manastır Askerî İdadisinde duyduğu heyecanı vatan için mücadele isteğini göstermesi açısından önemlidir. Mustafa Kemal 1898’de Manastır Askerî İdadisini başarıyla bitirmiştir.
Harp Okulu: 13 Mart 1899 – 10 Şubat 1902 (İstanbul)
Manastır Askeri İdadisi’ni başarıyla bitiren Mustafa Kemal, İstanbul’a giderek Harp Okulu’nun piyade bölümüne girdi. (13 Mart 1899). Harp Okulu’nun ilk sınıfında az çalışan Mustafa Kemal, diğer iki yılda var gücüyle derslerine sarıldı. 1902’de bu okulu teğmen rütbesiyle bitirdi ve öğrenimine Harp Akademisi’nde devam etti. 1903 yılında Üsteğmen oldu. 11 Ocak 1905 tarihinde de Harp Akademisi’nden mezun olan Kurmay Yüzbaşı Mustafa Kemal, staj yapması için Şam’daki 30. Süvari Alayı’na gönderildi.

Harp Akademisi: 1902 – 11 Ocak 1905 (İstanbul)
Mustafa Kemal, 10 Ocak 1902’de Teğmen rütbesi ile Harp Akademisinde öğrenimine başladı. Harp Akademisindeki öğretmenleri yabancı dil bilen, iyi yetişmiş, tecrübeli subaylardı. Askerlik mesleği ile ilgili çok iyi bir eğitim alan Mustafa Kemal, diğer taraftan devletin içinde bulunduğu durumla ilgili konularda arkadaşlarını uyarma gayreti içindeydi.
Kendini yetiştirmek için kitaplar okuyor, boş zamanlarını değerlendiriyordu. Mustafa Kemal, Fransızcasını ilerletmek için ders alıyordu. Yurtdışından Jön Türk gazeteleri ve Fransızca gazeteleri getirterek arkadaşlarının da okumasını sağlıyordu. Harp Okulunda başladıkları el yazısı ile gazete hazırlama işine tekrar başladı. Ancak bir süre sonra durum Mektepler Nazırı İsmail Paşa tarafından öğrenildi. Akademi Komutanı Ali Rıza Paşa yaptığı bir baskında Mustafa Kemal ve arkadaşlarını gazete hazırlarken yakaladı. Fakat Ali Rıza Bey hürriyet fikirlerini benimsediği için Mustafa Kemal ve arkadaşlarına sözlü bir uyarıda bulundu. Akademiyi bu şartlarda tamamlayan Mustafa Kemal, 11 Ocak 1905’te Harp Akademisini Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle bitirdi.