buse

16 Mart 1921 tarihinde imzalanmıştır. Atılan imzalar SSCB ve Türkiye Büyük Millet Meclisi arasında gerçekleşmiştir. Günümüzde bu antlaşmasının önemi birçok kesim tarafından unutulmuş ve hatırlanmamaktadır. Ayrıca Rusya’ya ait Türkiye Büyük Elçiliği’nde bu antlaşma ile ilgili bir resim yer almaktadır. Yazımızın başında bulunan resim gerçeği yansıtmaktadır. Maddeler halinde Moskova Antlaşmasının önemi ile ilgili derlenen yazı…
• Rusya Misak-ı Milliyi ve Türk Devletini tanıyan ilk Avrupa ülkesi olmuştur.
• Kars, Ardahan Türkiye’de kaldı. Batum ise Gürcistan’a verilmiştir. Batum’un elimizden çıkmasıyla Misak-ı Milli’den ilk taviz verilmiştir.***
Kendi içindeki ihtilal yüzünden savaştan çekilen Sovyet Rusya,boğazların güçlü bir devletin eline geçmesine engel olmak ve komünizmi empoze etmek için Türkiye’yle yakınlaşmaya başladı.TBMM de; hem Sovyet Rusya’dan emin olmak hem de İtilaf devletlerine karşı yürüttüğü mücadelede kendisine lazım olan para,silah ve cephane yardımı almak için Rusya ile yakınlaşmaya başladı.TBMM ilk resmi ilişkiyi bunlarla kurmuş ve Batı cephesi komutanı Ali Fuat Paşa’yı Moskova’ya elçi olarak göndermiştir.
İmzalanan Antlaşmaya Göre;
1 -Taraflardan birinin tanımadığı antlaşmayı diğeri de tanımayacak(Rusya Sevr’i tanımadığını kabul etmiş oldu)
2 -Sovyet Rusya,kapitülasyonların kaldırılmasını kabul edecek (1774 küçük Kaynarca Antlaşmasıyla verilmişti;kapitülasyonları ilk kaldıran ülke
olmuştur)
3 -Batum Gürcistan’da kalacak(Misak ı Milli içinde yer alan liman kenti Batum(TBMM’de 5 Batum milletvekili bulunuyordu),Sovyet Rusya ile ilişkilerin bozulmaması için Rusya’ya bağlı Gürcistan’a bırakılmış ve ilk kez Misak ı Milliden ödün verilmiştir.Türk birlikleri Batum’dan 24 Mart 1921’de çekilmiştir.
4 -Sovyet Rusya Misak ı Milliyi tanıyacak(Misak ı Milliyi tanıyan ilk batılı ülke)
5 -Sovyet Rusya bu antlaşmanın şartlarını ,kendisine bağlı olan Ermenistan ,Gürcistan ve Azerbaycan tarafından da kabul edilmesi için aracılık yapacak.
6 -Kars,Ardahan ve Artvin Türkiye’ye kalacak,Nahcivan Azerbaycan’a bağlı özerk bir bölge olacak.(Bu durum Kars Antlaşmasıyla gerçekleşti.13 Ekim 1921)
7 -Moskova’da bulunan Afganistan temsilcileriyle TBMM arasında 1 Mart 1921’de dostluk ve kardeşlik antlaşması imzalandı.Afganistan ,TBMM Hükümetini tanıyan ve elçi gönderen ilk İslam devletidir.