Son Osmanlı padişahı Vahideddin’in Tür*kiye’den ayrılması üzerine (17 Kasım 1922) durum Meclis’te görüşüldüğü vakit giden padişahın halifelik sıfatını kaybettiği kanısına varılmış ve o sıralarda bu müesse*senin korunması uygun görülerek yerine Abdülmecid seçilmişti. Meclis kararı ye*ni halifeye milletvekillerinden oluşan bir heyet tarafından bildirildi. Bu heyet üye*leri camide yapılan biat törenine de katıldılar. Abdülmecid de geçmişteki halife sultanlardan farklı, alçakgönüllü görünü*yordu. Nitekim Atatürk evlendiği ve cum*hurbaşkanlığına seçildiği vakit kendisini ilk kutlayanlar arasında halife de var*dı. Ancak, bu dış görünüşün arkasında başka niyetlerin gizlendiği anlaşılıyordu.

Cumhuriyet’in ilânından sonra İsmailiye mezhebi lideri Ağa Han ile Hintli müslümanların lideri Emir Ali, Başbakan İsmet Paşa’ya gönderdikleri bir mektupta halife hakkındaki kaygılarını dile getiriyorlar*dı. Mektubun, resmi açıklama yapılmadan bazı İstanbul gazetelerinde tam metin ha*linde çıkması bardağı taşıran damla oldu ve İhsan (Eryavuz) Bey başkanlığında ku*rulan İstiklâl Mahkemesi yayının sorum*lusu olan gazetecileri yargılamağa başlar*ken konu Meclis’te de ele alındı; tartış*malar uzun sürdü ve sert geçti. Sayıları az da olsa, halifeliği savunma eğiliminde olan milletvekilleri vardı; bunlar 1517’den beri devletin manevi gücünü temsil et*miş bir unvandan, artık yarar sağlamasa da vazgeçemiyorlardı.

Sorunun hemen çö*züme bağlanmasını, halifeliğe son veril*mesini isteyenlerse müesseseyi de, hali*fenin kendisini de ağır bir dille suçluyor*lardı. Halifeliğin kaldırılmasına ilişkin ka*nun teklifini imzalayan milletvekili sayı*sı 54’tü, ama teklife arka çıkanlar ezici bir çoğunluk meydana getiriyordu. On üç maddeden oluşan teklifin ilk maddesi şöy*leydi:

“Halife, halifelikten çıkarılmıştır. Halifelik hükümet ve cumhuriyet anlam ve kavramı içinde zaten var olduğundan, halifelik makamı kaldırılmıştır”.

Konuşmalarda beliren tereddütleri Ada*let bakanı Şeydi Bey uzun ve dikkatle dinlenen, hattâ vakit vakit daha da de*rinleştirilmesi istenen bir konuşmayla gi*derdi ve teklif bazı ifade düzeltmeleri ya*pılarak aynen kabul edildi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi 3 Mart 1924’te halifeliğin de kaldırılmasına ve Osmanlı hanedanının Türkiye sınırları dışına çıkarılmasına karar verdi.

Teklifin 431 Sayılı kanun olarak kabul edilmesiyle de, yüzeydeki davranışlarında Cumhuriyet’i destekler görünen, ama el altından sürekli olarak mesele çıkaran, hattâ kendisi için özel ödenek isteyen, bu ödeneğin saptan*masında kendini Cumhurbaşkanı’nın üze*rinde tutmaya çalışan, bu konudaki is*tekleri ortaya koyarken saray hazinesinden söz etmeyi de geri bırakmayan Abdülmecid sorunu, halifelik ve osmanlı ha*nedanı konularıyla birlikte tarihe karıştı.