Mustafa Kemal, bütün taşınır ve taşınmaz mallarını Cumhuriyet Halk Partisi’ne bırakmak niyetinde olduğunu söylerdi. Bu isteğini daha 1933 yılında genel sekreter vekili Hasan Rıza Soyak’a da iletmiş ve buna göre bir vasiyetname tasarısı hazırlanmasını istemişti. Me*deni Kanun’un emredici hükümleri karşısında böyle bir vasiyetname*nin yapılmasına İmkân bulunmadığı, mirasçıların saklı payları üze*rinde kayıtlama yapılamayacağı anlaşılınca Mustafa Kemal’in isteği üzerine özel bir kanun çıkarılmıştı. 19 haziran 1933 tarihinde yayımlanan 2307 Sayılı kanun, Mustafa Kemal’in Medenî Kanun’un 452. maddesine girecek tasarruflarını saklı paylar hakkındaki hükümle*rin dışında tutuyordu; böylece Mustafa Kemal’in tüm malvarlığı üzerinde dilediği gibi tasarruf edebilmesi sağlanmış oluyordu. Gazi Mustafa Kemal Hazretleri’nin Kanunu Medenî’nin 452. Maddesine Göre Olan Tasarruflarının Mahfuz Hisseler Hakkındaki Hük*münden Müstesna Olduğu Hakkında Kanun adını taşıyan bu yasa yalnız Mustafa Kemal için çıkarılmıştı ve bu niteliği gereğince de kendisinden sonra gelecek bir cumhurbaşkanı hakkında örnekleme yolu ile bile uygulanamayacaktı.

Mustafa Kemal 5 Eylül 1938 tarihini taşıyan vasiyetname müsvedde*sini Dolmabahçe Sarayı’nın 71 numaralı odasında gözden geçirerek gerekli gördüğü düzeltmeleri yaptı. Bu sırada yanında Hasan Rıza Soyak bulunuyordu. Soyak, anılarında olayı şöyle anlatıyor:

«… Çok sakindi… Hem yazıyor, hem de bazı kelimeleri değiştiri*yor, cümleleri manalarına hiç halel gelmeden kısaltıyor ve sadeleştiriyordu…».

Vasiyetname, el yazısıyla bir sayfanın bir yüzüne yazılmıştı. Vasi*yetnamenin gizli kalmasına özel bir özen gösteriliyordu. Mustafa Kemal, vasiyetnamesini 6 Ekim 1938 günü Saray’a gizlice çağrılan İstanbul 6. noteri İsmail Kunter’e teslim etti. Noter tarafından bu konuda düzenlenen tutanakta şu satırlar yer alıyordu:

«Bugün 6 teşrinievvel (Ekim) 1938 saat 11’i 10 geçerken, dairemde işle meşgul iken Atatürk’ün beni çağırdığını tebliğ ettiler. Saray’a gittim. Huzurlarına çıktım. Orada genel sekreter Hasan Rıza Soyak ile Dr. Neşet Ömer İrdelp hazır bulunduğu halde Atatürk üstü ka*palı ve mühürlü bir zarfı bana uzattı ve:

— Bu benim vasiyetnamemdir. Size teslim ediyorum, kanuni icabatını icra edersiniz, dedi.

İşbu zaptı huzurlarında tanzim ettim, altını hem Atatürk, hem de hazır bulunan Hasan Rıza Soyak ile Dr. Neşet Ömer İrdelp benim*le birlikte imza ettiler».

Atatürk’ün vasiyetnamesi, ölümünden sonra Ankara Üçüncü Sulh Hukuk Hâkimliğinde 28 kasım 1938 pazartesi günü açıldı. Vasiyet*name başta bir ana hüküm, sonra da bu ana hükmü izleyen altı maddeden oluşuyordu. Ana hükümle Mustafa Kemal, sahip oldu*ğu bütün para ve hisse senetleriyle Çankaya’daki mülkünü Cum*huriyet Halk Partisi’ne bırakıyordu. İkinci maddede adı geçen Mak*bule Hanım, Mustafa Kemal’in kız kardeşidir. Afet (İnan), Sabiha Gökçen, Ülkü, Rukiye ve Nebile hanımları, Atatürk çeşitli tarihlerde manevî evlât olarak yanına almıştı.

Son genel sekreteri Soyak’a göre, Mustafa Kemal’in ölümünde Türkiye İş Bankasında 1 519 892,01 lira parası bulunuyordu. Yine Hasan Rıza Soyak’ın belirttiğine göre Mustafa Kemal’in bıraktığı hisse senetleri şunlardı:

Türkiye İş Bankası hisse senedi 119 125 adet

Türkiye iş Bankası hisse senedi (kurucu hissesi) 569 adet

Maden Kömürü T.A.Ş. hisse senedi (nama yazılı) 12 750 adet Maden Kömürü T.A.Ş. hisse senedi (hamiline) 12 250 adet

Maden Kömürü T.A.Ş. hisse senedi (kurucu hissesi) 125 adet Mustafa Kemal kendisine ait bulunan çeşitli çiftlikleri daha önce 1937 yılında Hazine’ye bağışlamıştı. Bu çiftlikler Ankara’da Orman Çiftliği, Yalova’da Millet ve Baltacı çiftlikleri, Silifke’de Tekir ve Şö*valye çiftlikleri, Dörtyol’da portakal bahçesiyle Karabasamak Çift*liği, Tarsus’ta Piloğlu Çiftliği’dir. Aynı şekilde 1938 yılı başında Bur*sa Kaplıcaları’ndaki 34 800 liralık hisseyi ve otel bahçesine bitişik köşkü Bursa Belediyesi’ne, Ankara’daki hipodrom ve stat çevresin*deki arsalarla çarşı içindeki bir otel ve otelin altındaki dükkânları Ankara Belediyesi’ne, Ulus Basımevi ile bir arsayı da Cumhuriyet Halk Partisi’ne bağışlamıştı.

Dolmabahçe 5/IX/1938 pazartesi

Malik olduğum bütün nukut ve hisse senetleriyle Çankaya’daki menkul ve gayrimenkul emvalimi Cumhuriyet Halk Par*tisi’ne atideki şartlarla, terk ve vasiyet ediyorum:

Nukut ve hisse senetleri, şimdiki gibi. İş Bankası tara*fından nemalandırılacaktır.

Her seneki nemadan, bana nispetleri şerefi mahfuz kal*dıkça, yaşadıkları müddetçe. Makbule’ye ayda 1000. Afet’e 800, Sabiha Gökçen’e 600. Ülkü’ye 200 lira ve Rukiye İle Nebile’ye şimdiki yüzer lira verilecektir.

Sabiha Gökçen’e bir ev de alınabilecek, ayrıca para ve*rilecektir.

Makbule’nin yaşadığı müddetçe Çankaya’da oturduğu ev de emrinde kalacaktır.

İsmet İnönü’nün çocuklarına yüksek tahsillerini ikmal için muhtaç olacakları yardım yapılacaktır.

Her sene nemadan mütebaki miktar yarı yarıya, Türk Tarih ve Dil Kurumlarına tahsis edilecektir.

K. Atatürk ;