Mustafa Kemal’in doğduğu tarihlerde halk çocuklarının doğumu aileler tara*fından öyle pek hassasiyetle kaydedil*mezdi; hatta bugün bile Anadolu’da bu konuda bir ağırdan alma dikkati çeker. Çünkü bu tarih erkek evlat bakımından askere gidiş yönünden, kız çocuk için de evlenme yaşı açısından önemlidir. Birincisinde gecikme, ikincisinde ise er*ken davranma o kesimdeki ailelerin işi*ne gelir.

Mustafa Kemal’in doğum tarihi konu*sunda da böyle bir durumla karşılaşılır. Kimlik belgesine ve o tarihlerde uygula*nan Rumi takvime göre söz konusu ta*rih 1296’dır. Rumi 1296 yılı gregoryen tak*viminin 1880’ine rastlar. Fakat bu çevi*riyi yaparken göz önünde tutulması ge*reken bir nokta daha vardır: Rum yıl Mart’ta, miladi yıl ise Ocakta başlar; bu da Rumi 1296 yılının bazı günlerinin mi*ladi 1881’e geçmesi sonucunu verir. Bu arada unutulmaması gereken bir başka husus da, 1917’de yapılan bir tarih ayarlaması gereğince tarihleri 13 gün ileri alarak hesaplamak zorunluluğudur. 21 Şu*bat 1917’de çıkarılan bu kanuna göre 21 Aralık 1296 tarihinin karşılığı 4 Ocak 1881 olur.

Mustafa Kemal’in gerçek doğum tarihi araştırılırken üzerinde durulduğu bilinen bu gerçeklerin ışığında varılan sonuç doğruya en yakın doğum tarihinin 13 Mart 1881 olabileceğidir. Belli başlı an*siklopedilerin hemen hepsinde, gün bir yana bırakılarak, 1881 yılı Mustafa Ke*mal’in doğum tarihi olarak gösterilir. Ne var ki bu konu burada da kapan*maz. Bazı değerlendirmelerde 13 Mart 1881 tarihi esas alınmıştır, ama tartış*ma başka bir vesileyle başka bir sonu*ca bağlanmıştır. Bu tartışmanın başlan*gıcı da Mustafa Kemal’in Cumhurbaş*kanı olmasından sonra uluslararası plan*da kesin doğum tarifinin bilinmesine duyulan ihtiyaçtır. Böyle bir sorun 1920 yılı kasımında, sonradan pek dost ola*cağı İngiltere kralı Edward Vlll’in tebrik telgrafı çekebilmek için Mustafa Ke*mal’in doğum gününü öğrenmek istemesiyle ortaya çıkar. O zamanki Cumhur*başkanlığı genel sekreteri Dışişleri Bakanlığının sorusuna verdiği 12 Kasım 1920 tarihli ve 21.081-174 protokol sayılı cevapta tam ve doğru tarihin 19 mayıs 1881 olduğunu bildirir.

Bu yeni tarihin kökeni doğrudan doğru*ya Mustafa Kemal’in kendisindedir. Bir sohbet sırasında Mustafa Kemal çevre*sindekilere Mayıs içinde bir günde doğ*duğunu annesi Zübeyde Hanım’dan din*lediğini nakleder ve hemen ardından da ekler:

— Bu, niçin bir 19 Mayıs olmasın?