Romalı devlet adamı ve asker (Roma İÖ 100- ay.y. İÖ 44). İyi bir öğrenim gördü. Genç yaşta politika ile ilgilendi. İÖ 83’te Konsül Cornelius Cinna’nın kızı Cornelia ile evlendi. İÖ 82’de diktatör Sulla ondan Halk Partisi ile olan ilişki*sini kesmesini ve Cornelia ile olan ev*liliği bitirmesini istedi. Bu isteğe baş eğmeyince tüm hakları elinden alına*rak sürgüne gönderildi. Ancak İÖ 78’de Sulla’mn ölümünden sonra Ro- ma’ya dönebildi. İÖ 68’de Senato’ya girdi. İÖ 65’te adil (kent yöneticisi), İÖ 63’te de Pontifex maximus (devlete ilişkin din işlerinden sorumlu başrahip) seçildi. İÖ 61’te Hispania Ulterior (Kuzeybatı İspanya) Eyaleti’ne yöneti*ci atandı. Burada Lusitanların çıkar*dıkları ayaklanmaları bastırarak, askeri otoriteyi sağladıktan sonra kendisini konsül seçtirmek için Roma’ya döndü. İÖ 59’da konsül seçildi. Ancak öbür konsül, Bibulis ile anlaşamayınca se*natoya karşı Crassus ve Pompeius ile işbirliğine karar verdi. Böylece politik konularda birlikte tavır almaya yönelik gizli bir anlaşma yaparak I. Triumvir- liği oluşturdular. Hazırladığı toprak yasasının Senato’da reddedilmesi üze*rine Halk Meclisi’ne götürdü ve kabul ettirdi.

Bu tutumuna karşı artan muha*lefet karşısında triumvirliğini güçlen*dirmek için kızı Julia’yı Pompeius ile evlendirdi. Ardından ikinci bir toprak yasası çıkartarak Campania’daki devlet topraklarını yurttaşlara dağıttı. Böyle*ce halkın büyük sevgisini ve bağlılığı*nı kazandı. İÖ 58’de kendi isteğiyle Halk Meclisi tarafından Galya valiliği*ne atandı. Sekiz yıl içinde Ren’de Pire- nelere kadar tüm ülkeyi ele geçirdi. Böylece Roma’da büyük bir üne ka*vuştu. İÖ 56’da Pompeius ve Crassııs ile bir araya geldikleri Lucca’da, tri- umvirliği beş yıl daha uzattılar. Varı*lan anlaşmayla onun Galya’daki yöne*ticiliği beş yıl daha uzarken, aynı yet*kileri Pompeius ve Crassus da İspanya ve Suriye eyaletlerinde elde ediyordu. İÖ 55’te iki lejyon askerle Güney Bri*tanya’ya karaya çıktı ve Thames Irmağı’nın kuzeyine kadar ilerledi. Burada*ki kabilelerle çarpıştı. Ancak kışın bastırması yüzünden geri çekilmek zo*runda kaldı. Vercingetorix başkanlı*ğındaki Galyalılar ayaklanınca geriye döndü ve bir dizi savaştan sonra Galyalıları yenilgiye uğrattı ve İÖ 51’de Galya Savaşı sona erdi. Güçlenen Se- zar’m mutlak iktidarı için önünde ka*lan tek engel Pompeius’tu. Bu arada Pompeius İÖ 52’de tek konsül yardım*cılığını, Galya valiliğini ve öteki tiim yetkilerini elinden alınca İÖ 49’da Ro*ma üzerine yürüyüşe geçti. İtalya’yı ele geçirerek, Pompeius’a bağlı İspan*ya ordusunu yenilgiye uğrattı. Aynı yıl Marsilya’yı ele geçirerek, Yunanistan’ da bulunan Pompeius’un üzerine yürü*dü. İÖ 48’de Pompeius’u Pharsala’da bozguna uğrattı ve onu Mısır’a kadar kovaladı.Pompeius ülkesi içindeki po*litik çekişmelere karşı Sezar’dan yar*dım almayı uman Mısır Kralı Ptolema- ios tarafından öldürüldü. Bu durumdan hoşlanmayan Sezar, Mısır’ı ele geçire*rek olayın sorumlularını cezalandırdı. Mısır tahtını Kraliçe Kleopatra ve kar*deşine bıraktı. İÖ 47’de İskenderiye’ deki ayaklanmayı bastırdı. İÖ 45’te Roma’ya dönüşünde olağanüstü yetki*lerle donatıldı. Kendisine on yıl için verilen diktatörlük hakkı, Aralık İÖ 45’te ömtirboyu diktatörlüğe dönüştü*rüldü. Diktatörlük unvanını adı gibi kullanma ve dokunulmazlık hakkı ta*nındı. Ölümünden sonra tanrılar arası*na kabul edilmesi kararlaştırıldı.

Doğ*duğu aya (Quntilis) Julius (Temmuz) adı verildi. Sikkelere portresi konan ilk Romalı oldu. Diktatörlüğü sırasın*da yüksek düzeydeki devlet görevleri*ne yandaşlarını getirdi. Senatoya İtal*ya’nın tüm kent ve eyaletlerinin temsil*cilerinin katılmasını sağlayarak oligar*şinin gücünü kırdı. Tüm eyaletlere Ro*ma vatandaşlığı hakkını tanıdı. Asker*lerine toprak dağıttı. Büyük toprak sa*hillerini topraklarında kölelerin yanı sıra özgür vatandaşları da çalıştırmaya zorladı. Boşanmaları kısıtlarken, lüksü azaltmaya ve servet aracılıklarını gi*dermeye yönelik önlemler aldı. Bu ön*lemler geniş bir kitlenin hoşnutsuzlu*ğuna yol açtı. Daklar ve Partlara karşı doğu sınırının güvenliğini sağlamak amacıyla doğu seferini düzenlemeye karar verdi. Otoritesinin giderek güç*lenmesi cumhuriyetçiler arasında kral*lığın geri döneceği kaygısının doğma*sına neden oldu. Bu kuşkularla cum*huriyetçiler onun ortadan kaldırılması*na karar verdiler. İÖ 15 Mart 44’te ba*şını kızkardeşinin kocası Cassius Lon- ginus ve yakın dostu Marcus Brutus’ün çektiği suikastçılar tarafından Senato’ da bıçaklanarak öldürüldü. Suikastçı*lar arasında en güvendiği dostu Bru- tus’ü gördüğünde şaşkınlığını ifade eden et tu Brüte? (Sen de mi Brutus) sözleri tarihe geçti. Ölümünden sonra yerini alan evlatlığı Octavius, Marcus Antonius ve Lepidus ile birlikte II. Triumvirliği oluşturarak, suikastçileri cezalandırdılar. Askerlik sanatının tüm inceliklerini bilen seçkin ve yılmaz bir savaşçı, ikna gücünü sertlikle birleşti*rebilen başarılı bir devlet adamı olan Sezar, aynı zamanda Latin Edebiyatı’ nın önde gelen yazarlarındandır. Sa*vaşlarını anlatan De Bello Gallico (Galya Savaşı), De Bello Çivili (İç Sa*vaş Üzerine) adını taşıyan iki eseri vardır. *