PİRİ REİS

Piri Reis, Osmanlı denizcisi (Geli*bolu 1470 – Kahire 1554). Akdeniz’de korsanlık yapan amcası Kemal Reis’in yanında denizciliğe başladı. Çeşitli se*ferlere katıldı, devlet hizmetine girdi ve Osmanlı-Venedik Savaşı’nda bir gemiye komuta etti. Kemal Reis’in ölümünden sonra Oruç Reis’in hizme*tine geçti (1511). 1516-1517’deki Osmanlı-Memlûk Savaşı’nda, Yavuz Sul*tan Selim’in donanmasında görev ya*parak Nil Irmağı’nın haritasını çıkardı ve padişaha sundu. 11521 ‘de ünlü eseri Kitab-ı Bahriyeli (Denizcilik Kitabı) tamamladı, Kanuni Sultan Süleyman’a sundu. 1528’den sonra Süveyş’teki Osmanlı Donanması’na kaptan atanarak Şubat 1548’de Aden’i Portekizlilerden geri aldı, Maskat’ı ele geçirdi (1552).

Donanmayı Basra Körfezi’nde bıraktı*ğı için sefer sırasında kendisinden yar*dımım esirgeyen Basra Valisi Kubâd Paşa’nın isteğiyle Mısır’da alıkonuldu ve Kanuni Sultan Süleyman’ın onayı alınarak idam edildi. Piri Reis Kristof Kolomb’un çizdiği Amerika haritasıyla Portekiz ve Arap haritalarından yararlanarak bir 1513’te, öteki 1528’de olmak üzere iki dünya haritası çizdi. Bu haritalarından ancak bazı bölümler günümüze ulaşabildi.

Kitab-ı Bahriye

Piri Reis’in 1521’de denizciler için yazdığı elkitabı, deniz kılavuzu. Hem bir deniz kılavuzu, hem o dönemin ileri haritacılık tekniği olan “portulan”ı gerçekleştiren eser, nazım ve düzyazı karışıktır. Kitabın çeşitli el- yazma nüshaları vardır.

Avrupa ve İs*tanbul kütüphanelerinde bulunan 29′ unun kaydı vardır. Eserin temel konu*sunu, Ege ve Akdeniz’in kıyılarıyla adalar oluşturur. Ancak bu iki denizin yanı sıra dünyanın çeşitli denizlerin*den ve bu arada Amerika Kıtası’ndan söz eder.