Kapalıçarşı Eski Hali


KAPALIÇARŞI

Kapalıçarşı, istanbul’un Beyazıt sem*tinde, Nuruosmaniye ve Bayezit camileriyle Mahmutpaşa çarşısı arasında tarihi çar*şı.
Osmanlı devletinin toplumsal ve eko*nomik yaşamında önemli bir yeri olan ya*pı, günümüzde de önemini korumaktadır. Büyük çarşı diye de bilinen Kapalı-çarşı, birkaç bedestenin birleşmesinden oluşmuştur, iç bedesten (Bedesteni atik) ve Yeni bedesten (Bedesteni cedit), bu ya*pı topluluğunun en önemli bölümleridir. Mehmet II (Fatih) döneminde yaptırılan iç bedesten, iki dizi kalın ayağı bağlayan tuğla kemerlere oturan on beş kubbeyle örtülü, büyük, kâgir bir çarşıdır, içte du*varlar boyunca çarşı esnafına ait, dolap ya da sandık denen odalar vardır (geç*mişte devlet önde gelenlerinin ve zengin*lerin değerli eşyaları ve paraları buralar*da korunuyordu).
Bedestenin dört kapı*sından biri üzerinde bir bizans arması gö*rülür. iç bedesten’in Doğu’sunda yer alan Ye*ni bedesten, osmanlı mimarlığının ilk anıt*sal yapılarındandır. Burada, “sandal” di*ye adlandırılan değerli kumaşlar dokun*duğundan Sandal bedesteni diye de bili*nir. Yapım tarihi tartışmalı olan bedesten (Mehmet II ya da Süleyman I dönemi), on iki kalın ayağa oturan yirmi kubbeyle ör*tülüdür.
Kapalıçarşı’nın çekirdeğini oluş*turan bu iki yapının çevresinde ahşap dükkânlar yer alıyordu. Önce bu dükkân*lar ve aralarındaki yollar kâgir tonozlarla örtüldü, sonra da yan sokaklar kapatıldı. Kaynaklara göre, 30 700 m2’lik bir alan*da 65 kadar sokak, iki bedesten, 4 399 dükkân, 2 195 dolap, 1 han, 1 cami, 10 mescit, 16 çeşme, 2 şadırvan, 1 sebil, 1 kuyu, 1 türbe, değişik esnaf gruplarının bulunduğu 24 han yer alıyordu. Sokakla*rı örten sivri kemerli tonozlar, aralıklı yer*leştirilmiş destek kemeriyle güçlendirilmiş, karşılıklı demir gergilerle bağlanmıştır. Hanlar, üretilen mala göre değişik adlar alıyordu (Paçavracı, Sarnıçlı, Çuhacı, Yağ*cı, Baltacı, Sorguçlu, Mercanağa, Perdah*çı, Tarakçı, Zincirli, Keçeci vb.).
1701/1702’deki büyük yangından son*ra Mustafa II, dükkânların kâgir tonozlar*la örtülmesini emretmiştir; 1894 depre*minde yıkılan yerler de Abdülhamit II tarafından onartılmıştır.’ Bu arada Nuruos*maniye camisi yönündeki kapının üzeri*ne, hattat Sami Efendi’nin eseri olan yazı yerleştirilmiştir. Daha sonra çarşının sınır*ları daralmaya başlamış, Bat (Bit) pazarı, Sarnıçlı, Paçavracı, Ali paşa, Camili ve Yol*geçen hanları çarşı dışında kalmıştır.
1943 ve 1954’te yangın geçiren Kapalı-çarşı, 1980’den sonra onarıldı, kalem iş*leri tümüyle elden geçirildi. Çarşının çe*şitli yönlere açılan, sekizi ana kapı olmak üzere on sekiz girişi vardır.
Günümüzde Kapalıçarşı, yaklaşık 40 000 m2’lik bir alan içinde İç bedesten, Sandal bedesteni (mezat salonu vardır), Ağa han, Evliya han, Cebeci han, Çukur han, Büyüksafran hanı, Küçüksafran ha*nı, Astarlı han, Zincirli han, Kuyumcular hanı, Çuhacılar hanı, Sıraodalar, Sorguçlu han, Kürkçüler hanı, Yolgeçen hanı ve Bodrum han’dan oluşur.
4 000 kadar dükkânda (kuyumcu, halıcı, çeşitli turis*tik eşya, derici vb.) yaklaşık 40 000 kişi çalışmaktadır. Ayrıca turistler için bir şark kahvesi vardır. Sabah 08.30’da açı*lan kapılar 19.00’da kapanmaktadır.