TUĞRUL BEY’İN HAYATI

Tuğrul Bey Mehmet, Selçuklu İmparatorluğu’nun kurucusu ve ilk hü*kümdarı (? 993-Rey 1063). Babası Mikail, dedesi Selçuk Bey’dir. Kardeşi Çağrı Bey ile dedeleri Selçuk Bey’in gözetiminde yetiştirildiler. Selçuk Bey’ in ölümünden sonra amcaları Arslan Yabgu’nun yanında bulundular. Amca*ları tutsak düşünce iki kardeş, Oğuzla*rın başında, Gazneliler ve Karahanlılarla savaşa başladılar.

Tuğrul Bey tut*sak alındıysa da Çağrı Bey, Karahanlıları yenerek Tuğrul Bey’i hapisten kur*tardı. 1030’da Gazneli Mahmut’un ölü*mü üzerine düzenli ordu birlikleriyle Gazneli topraklarına saldırılar düzen*lemeye başladılar, toprak isteğinde bu*lundular. 1031-1037 arasında süren bu saldırılara, Sultan Mesut gereken öne*mi vermedi. 1037’de Çağrı Bey, Merv Kenti’ni ele geçirdi. Burada Selçuklu*lar adına hutbe okuttu. Ertesi yıl da Nişapur ele geçirilince, Tuğrul Bey devletin başına getirildi. Kardeşi Çağrı Bey de ordu komutanı oldu. Selçuklu ilerleyişine karşı Sultan Mesut, 1038′ de Horasan’a bir ordu gönderdi. Bu or*du, Serahs yakınlarında ağır bir yenil*giye uğratıldı. Tuğrul Bey batıya yö*neldi ve Rey alındıktan sonra, başkent yaptı. 1040’ta iki ordu Dandanakan’da yeniden karşı karşıya geldi. 23 Mayıs 1040’ta yapılan savaşta, büyük Gazneli Ordusu ağır bir yenilgiye uğrayınca Selçuklular geniş bir imparatorluk ha*line geldiler.

Selçuklu Orduları bir yandan İran’da Şiilerle, bir yandan da Bizanslılarla savaşmaya başladılar. Batıya ilerleyen ve komutanlıklarını Çağrı Bey, Kutalmış ve İbrahim İnal gibi beylerin yaptığı bu ordular, İran’ın tümünü kısa zamanda ele geçirdikten sonra, Azerbaycan, Irak-ı Acem ve Irak’ı Arap bölgelerini de topraklarına kattılar. Böylece Abbasi Devleti ile sı*nırdaş oldular. Bağdat’ta etkinliklerini sürdüren ve halifeye her istediklerini yaptıran Şiilere karşı, tek karşı koya*cak güç, Selçuklular idi. Bu yüzden, Halife Kaim Biemrillah, Tuğrul Bey’e elçi göndererek, onun Bağdat’a gelme*sini istedi. 1055’te Bağdat’a gelen Tuğ*rul Bey’i halife coşkuyla karşıladı ve adına hutbe okuttu.

Tuğrul Bey, önce*likle hac yollarının güvenliğini sağla*yarak Müslüman dünyasında saygınlık kazandı. Ayrıca halifelik merkezini de Şiiler’in baskısından kurtardı. Halife, ikinci kez kurtarıldıktan sonra Tuğrul Bey’e, doğunun ve batının hükümdarı ve dinin direği anlamına gelen bir un*van verdi. Bu arada Tuğrul Bey halife*nin kızıyla evlendi. Ölümünden sonra Selçuklu Devleti’nin başına Çağrı Bey’ in oğlu olan yeğeni Alparslan geçti.