buse

Kıpçaklar Hakkında Bilgi


Doğuda Kıpçak, batıda Kuman isimiyle tanınan bu Türk kavmi, aslında iki Türk kavminin birleşmesinden olmuştur. Batı Göktürk topluluklarından Kimeklerin bir kolu olan Kıpçaklar, önceleri Balkaş gölünden İrtiş ırmağına kadar olan bölgede oturuyorlardı. Güneyden Kumanların kendilerine katılmalarıyla güçlerini daha da artırmışlar ve çeşitli sebeplerle İtil ırmağını geçerek batıya yönelmişlerdir. Batıda daha çok dış görünüşleri ile ilgili olarak, sarışın anlamına gelen çeşitli isimler verilen Kıpçaklar, kaynaklarda beyaz tenli, sarı saçlı, güzel görünüşlü insanlar olarak betimlemektedirler.
Uzun süren mücadelelerden sonra Uzları batıya sürerek, XI. asrın ikinci yarısında Karadeniz’in kuzeyindeki geniş bozkırlara gelip yerleştiler. Bu Uz (Oğuz)-Kıpçak mücadeleleri tanınmış kişi Dede Korkut destanlarının asal konusunu oluşturur. Kıpçaklar Karadeniz’in kuzeyindeki yeni yurtlarında, 150 senesi aşan bir müddet hâkimiyet kurmuşlar, Rus ve Balkan tarihinde derin izler bırakmışlardır. Yaşadıkları bölge, o vakitten başlayarak, İslâm kaynaklarında Deşt-i Kıpçak (Kıpçak Bozkırı) ismini alacaktır.
Kıpçaklar bir çok kere Tuna’yı geçerek Balkanlar’a ve Macaristan’a akınlar yaptılar. Bizans ile ara ara savaşmakla beraber ekseriyetle iyi ilişkiler kurmuşlardır. Nitekim 1091 seneninde Çakan Bey ile ittifak yapan Peçenekler’i ağır bir mağlubiyete uğratarak, Bizans’ı kurtarmışlardır. Kıpçak ülkesi, 1238-39 yılarında Altınorda Hanı Batu han tarafından tamamiyle işgal edilmiştir. Kıpçakların bir bölümü Macaristan’a çekilmişler, bir bölümü da İtil Bulgarları ile karışarak Kazan Türklerinin oluşmasında ehemmiyetli rol oynadılar. Karadeniz’in kuzeyinde kalan Kıpçaklardan pek çoğu daha sonraki senelerde Mısır’a götürülmüş, bir bölümü yüksek mevkilere kadar yükselmiştir. Hem de aralarında sultanlık mevkisine ulaşanlar bile olmuştur.