buse

Gümrü Antlaşması​
Gümrü Antlaşması, Kurtuluş Savaşı esnasında Türkiye Büyük Ulus Meclisi ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında 3 Aralık 1920’de imza adan antlaşmadır. Ayrı olarak TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’nin beynelmilel alanda imza attığı ilk antlaşmadır.
30 Ekim 1918 Mondros Ateşkesi’nden sonra Osmanlı Devleti, Brest Litovsk Sulh Antlaşması kararlarına karşın Kafkasya Cephesindeki birliklerini geri çekmek zorunda kalmıştı. Yeni kurulan Bolşevik rejiminden yardım alan Ermeniler 1919’da Doğu Anadolu’da bir takım bölgeleri işgal etmişti.
Sovyet Rusya’nın genel politikanını dikkate alan Türkiye Büyük Ulus Meclisi, Bekir Sami Bey Başkanlığında Moskova’ya bir kurul göndermişti. Bu heyet, Sovyetler ile Ankara Hükümeti arasında yapılacak antlaşmaya asal olacak ve Brest Litovsk Sulh Antlaşması’na dayanan bazı hususları saptamış ve böylelikle 20 Ağustos 1920’lerde iki hükümet arasında pozitif müzakereler başlamıştı. Ancak, Sovyet Dışişleri Komiseri Çiçerin’in Kafkasya’da Türkiye’ye ait bazı bölgelerin Ermenistan’a verilmesini istemesi üzerine antlaşmanın imza atmasından vazgeçilmişti.
Bunun üzerine Eylül-1920’de taarruza geçen Doğu Cephesi komutanı Kâzım Karabekir emirindeki 15. kolordu, Misak-ı Ulusal hudutları içinde olan Sarıkamış, Kars, Ardahan, Artvin, Batum ve Iğdır’ı alıp, Gümrü’yü de işgal edilince, sulh müzakereleri 22 Kasım 1920’de Gümrü’de başladı.
Gümrü Antlaşmasının maddeleri
-Kars ve etrafı Türklere verilecek.
-Ermenistan TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’nin varlığını tanıyacak.
-Ermeniler Sevr Antlaşması’nı tanımayacaklar ve bu antlaşma ile kendilerine verilen haklardan vazgeçecekler.
-Ermeniler Türklere hasmane tavır beslemeyecekler, Türklere karşı savaşmamış Ermeniler yurtlarına dönebilecekler.
-Hudut, Aras Nehri ve Delir Gölü olacak.
Önemi
* Antlaşma,TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’nin uluslar arası alandaki ilk askeri ve politik başarısı olup,imza attığı ilk antlaşmadır.
* TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’yi ve Misak-ı Ulusal’yi tanıyan ilk yabancı devlet Ermenistan olmuştur
* Doğu Cephesi büyük ölçüde kapanmıştır.
* Ermenilerden alınan silah ve Doğu Cephesindeki askerler Ankara’ ya gönderilmiştir.