Anadolu’ nun Türk yurdu olmasını sağlayan sa*vaş. Selçuklularla Bizanslılar arasında 1071’de yapıldı. Selçuklu Türkleri, ba*tı yönünde fetihler gerçekleştirmeye başladıklarında amaçları Anadolu top*raklarını açarak, buraları Türk ulusuna yeni bir yurt yapmaktı. Üstelik Anado*lu din düşmanlarıyla savaşarak sevap kazanmak ve zengin ganimet ve top*raklara sahip olma bakımından çeki*ciydi.

Alparslan hükümdar olunca, ön*ce Kafkasya yöresine akınlar düzenle*di ve bu toprakları kazandı. Buradaki Bizans direnmesi kırıldı. Tiflis, Ani ve Kars gibi önemli merkezlerin ele geçi*rilmesi, Doğu Anadolu’ya girişilecek akınlara büyük kolaylıklar sağladı. Bu arada Alparslan, Kümüş-Tegin, Afşin, Ahmet Şah ve Salar-ı Horasan gibi bey ve komutanları, beraberlerindeki Türkmenlerle birlikte Anadolu içlerine gönderdi. Bu gelenler, Bizans’ın doğu sınırındaki önemli kaleleri ve mevkile*ri birer birer ele geçirdiler. Bizans baş*langıçta bu tehlikenin farkında olmadı. 1067’de Selçuklu ilerleyişine karşı ha*rekete geçilebildi.

Tahta 1068’de geçen IV. Romanos Diogenes (Romen Diyo*jen), ülkeyi içte ve dışta barışa kavuş*turmayı amaç edindi. Türklerin ilerle*yişlerini durdurmak için Diogenes se*fere çıktı. Emrinde 100 bini aşan bir ordu vardı. Alparslan ise, bu sıralarda Suriye’de fetihler yapıyordu. İmparator Sivas’a geldiğinde, Alparslan’ın Suriye’ den ayrılarak doğuya çekildiğini haber aldı. Erzurum’a geldi. Frank ve Uzlar*dan 30 bin kişilik bir kuvveti, Ahlat’a gönderdi ve geçitleri tutmasını emretti. Öteki kuvvetleriyle de kendisi Malaz*girt Ovası’na hareket etti. Alparslan, Şam’ı ele geçirmek için küçük bir ordu bıraktıktan sonra, Malazgirt’e yöneldi. Nizamülmülk’ü ülkenin iç güvenliğini korumak, hem de yeni askeri birlikler göndermesi için Hemedan’a yolladı. Diogenes, Malazgirt’ten hareket ede*rek, 10-12 km yakınındaki Zahva Ova*sı’na geldi. Ancak bir gece öncesinde, Selçuklu Ordusu’nun ovanın tepelerini tuttuğunu gördü. Kendisi de orada karargâh kurdu. Bizans Ordusu, Selçuk*lu Ordusu’na göre, daha kalabalıktı. 100 binden fazla olan bu orduda Er*meni, Gürcü, Frank, Norman, Slav, Uz ve Peçeneklerden çeşitli birlikler var*dı. Ordunun iç yapısı uyum içerisinde değildi. Bu yüzden savaş sırasında Uz*lar ve Peçeneklerden oluşan birlikler kendi dillerini konuşan Türklerin saf*larına geçtiler.

Selçuklu Ordusu hak*kında ise kesin bir sayı vermek zordur. Çeşitli beylerin komutasındakilerle birlikte yaklaşık 50 bin olduğu ileri sü*rülür. 26 Ağustos cuma günü yapılan savaştan önce cuma namazı kılındı ve Alparslan atının kuyruğunu bir savaşçı eri gibi bağladı. Daha sonra da savaş*mak istemeyenlerin çekip gidebilecek*lerini söyledi. Bu arada Bizans Ordusu’nda da büyük bir dinsel tören yapılı*yordu. Alparslan, ordusunun merkezindeydi. Önce Selçuklular saldırdılar. Romanos şiddetli bir saldırıyla karşılık verdi.

Türk atlıları plan gereğince çarpışa çarpışa geriye doğru açılarak dağınık bir biçimde çekildiler. Diogenes, bu sahte Selçuklu çekilişini tam kavraya*madı. Tüm ordusunu hızla ileri saflara sürdü. Bu harekât Bizans Ordusu’nun sonu oldu. Uzlar ve Peçeneklerin Türk saflarına geçmeleriyle imparator ve or*dusu tam bir perişanlık içine sürüklen*di. Buna karşın, Diogenes akşama ka*dar savaşı sürdürdü. Ordusunun büyük bir bölümü çember içinde kılıçtan ge*çirildi. Birçok Bizanslı generalin yanı sıra imparator da tutsak alındı ve Al*parslan’ın huzuruna götürüldü. Türk hükümdarı, imparatoru kibar bir bi*çimde karşıladı. Alparslan, Romanos Diogenes’i bağışladı. İmparatorla Al*parslan arasında bir barış imzalandı. Bu antlaşmaya göre, Bizans, her yıl Selçuklulara 360 bin altın ödemeyi ka*bul etti. Antakya, Urfa, Menbiç, Ma*lazgirt gibi kentlerin de Selçuklulara bırakılması kararlaştırıldı.