Truva Atı


TRUVA (TROYA)

Anadolu’da Çanakkale’ye 18 km uzaklıkta antik kent, bugün Hi*sarlık Homeros’un ünlü destanlarının biri olan İlyada bu kent çevresinde on yıl süren savaşları konu edinir, ikinci destan Odysseia kahramanlarından bi*rinin dönüş yolculuğunu işler. Home*ros’un destanlarına konu olması nede*niyle büyük ilgi çeken Troya, ilk kez Alman Heinrich Schliemann tarafın*dan kazıldı. Homeros’un anlattığı Troya’daki Kral Priamos’un hazinelerini bulmak amacını güden bu kazıya 1870′ te başlandı. Schliemann, bulduğu altın eserlerin Priamos’a ait hazine, yangın tabakasının da Troya Savaşı’nın izleri olduğunu sandı.
1882’deki kazılara Wilhelm Dörpfeld adlı bir mimar katılınca, kazılar bilim*sel bir kimliğe büründü. Yapılan araş*tırmalar sonunda 9 değişik yapı katı saptandı. 1932-1938 arasında, Cari W. Bleğen başkanlığında bir ABD heyeti Troya’yı yeniden kazdı ve daha önemli tabakalar doğrulandı. Arkeoloji tari*hinde çeşitli açılardan büyük önem ta*şıyan Trova’yı incelemek için, kültür katlarını aşağıdan yukarıya doğru tek tek ele almak gerekir.
Troya I (İÖ 3200/3000-2500)
Üst üs*te 10 kattan oluşur. Deniz düzeyinden 26 m yükseklikteki bir tepenin üzerin*de yer alır. Çevresini, günümüze iyi korunmuş bir biçimde ulaşan bir duvar çeviriyordu. Evlerin temelleri taştan, üst bölümleri ise kerpiçten yapılmadır. Evlerin planı, o dönemin Ege dünya*sında sıkça kullanılan megarondur. Ele geçen buluntulardan, Troya I halkının bakır aletlerin yanı sıra taştan yapılma silah ve aletleri kullandıkları görülür. Bunların yanı sıra kemik ve pişmiş topraktan yapılma araç-gereçler de bu*lunmuştur. Troya I, Erken Bronz Çağı’ na giren bir yerleşmedir. İzlerden anla*şıldığına göre büyük bir yıkımla son bulmuştur.
Troya II (İÖ 2500-2200)
Troya I uy*garlığının devamı niteliğindedir. Yer*leşme 7 yapı katına ayırır. Schliemann’ın Priamos’un hazinelerini bulduğunu sandığı yerleşme bu kata aittir. Troya II, Troya I’e oranla daha kalın bir surla çevrilidir. Yan yana sıralı olan megaron planlı evlerin ortasında yine bey ya da kralın sarayı yer alır. Troya II halkı çömlekçi çarkını bulmasına kar*şın, keramik kapların bazılarını hâlâ elde yapmayı sürdürüyordu. Bu yerle*şim katında çok sayıda altın eşya ve değerli buluntular, açığa çıkarılmıştır. Troya II olasılıkla bir düşmanın saldı*rısıyla yıkıma uğradı.
Troya III-IV-V (İÖ 2200-1800)
Tro*ya Il’nin ardından gelen bu üç yerleşim katı, kalıntılar açısından çok yoksul*dur, ayrıca kültür açısından da oldukça geridir. Bu üç yerleşim katında, Troya H’yi yıkan Hint-Avrupalı toplulukların yaşadıkları sanılır. Troya IV, bir önce*kine göre biraz daha gelişmiştir. Bir yüzyıl kadar sürdüğü sanılır. Troya V’in genel yapısı öteki iki tabadan de*ğişik değildir.
Troya VI (İÖ 1800-1275)
Bu yerleş*me 8 yapı katına ve üç ana evreye ay*rılır. Troya VI, bir önceki yerleşmelere oranla daha geniş bir alana yayılmıştır. Güçlü bir surla çevrili olan kentin beş kapısı vardır. Sur kalıntısının büyük bir bölümü günümüze kadar gelmiştir. Yüksekliği yer yer 9 m’yi bulur. 8×18 m boyutlarındaki görkemli kulesi bu*gün de ayaktadır. Evler megaron plan*lıdır. Kazılarda bulunan altın ve gü*müş gibi değerli madenlerden yapılmış süs eşyalarıyla, bazı kap kaçak ve kremasyon mezarlar, Troya VI halkının değişik yöreden geldiğini gösterir. Ho*meros’un İlayda’sına konu olan dönem, Troya VI f-h evreleridir. Ünlü destan*da dile getirilen görkemli surlar da bu tabakanın surlarıdır. Tabakanın son evresi olan Vll-h, bir deprem felake*tiyle son bulmuştur.
Troya VII (İÖ 1275-1100)
Bu yerle*şim VH-a ve VH-b olarak iki yapı katı*na ayrılır. VH-a (İÖ 1275-1240) evresi bir kuşak kadar yerleşime sahne ol*muştur. Vl-h katının depremden zarar gören yapıları onarılarak kullanılmış*tır. ABD’li arkeologlara göre Vl-a, Ho*meros’un İlyada’da söz ettiği görkemli İlion kentidir ve Priamos’un kurduğu kentin devamıdır. Ancak Vl-h evresine göre yapıların daha yoksul oluşu bu kanıyı zayıflatmaktadır. VH-b katı, VH-bl ve VII-b2 olmak üzere kendi içinde ikiye ayrılır. VH-bl (İÖ 1240- 1190) ile VH-a arasındaki 50 cm’lik yangın tabakası, bir önceki yerleşme*nin büyük bir yangınla son bulduğunu göstermektedir. VII-b2 (İÖ 1190- 1100) Balkan kökenli bir halkın yer*leştiği bir tabakadır.
Troya VIII
Bu tabakada bulunan eserler, İÖ 7. yüzyıldan önceye git*mez. Bu da kentin uzun bir süre terk edildiğini göstermektedir. Bu kanttaki en önemli yapı kalıntısı Athena Tapınağı’na aittir.
Troya IX
Roma döneminin yaşandığı bir kattır. Romalılar, kendilerinin Troyalı Aeneas’ın soyundan geldiklerini kabul ettikleri için Troya’ya özel bir önem verdiler. Özellikle Sezar ve Augustus dönemlerinde kent bayındır ha*le getirildi. Athena Tapınağı genişletil*di ve ek yapılarla büyütüldü. Tapına*ğın dört yanı, her bir yanı 80 m uzun*luğunda sütun sıralarıyla çevrildi. Bu*nu yapabilmek için de Troya VI ile Troya VII katlarının taşları söküldü. Bu arada bouleuterion ve tiyatro gibi yapılarla da kent süslendi.