DEVŞİRME SİSTEMİ

Devşirme sistemi Osmanlı Ordusu’nun asker gereksinimini karşılamak için Hıristiyan uyruklulardan alınan çocuk*lar ve bunların toplanmasını düzenle*yen yöntemdir.

I. Murat döneminde çı*kartılan “Pençik” yasasıyla savaşlarda ele geçen tutsakların beşte biri askere alınırdı. Çelebi Sultan Mehmet döne*minde Hıristiyan uyrukluların çocuk*larından asker alınmaya başlandı. Bu yöntem ıı. Murat döneminde yasallaş*tırıldı. Yasaya göre 3 ya da 5 yılda bir, kimi zaman da daha uzun aralarla 8-20 yaş arasındaki çocuklardan sağlıklı olanlar alınırdı. Önceleri Rumeli’de; Yunanistan, Bulgaristan, Arnavut*luk’tan, daha sonra da Bosna-Hersek, Macaristan ve Sırbistan’dan 15. yüz*yıldan sonra Anadolu’dan ve 17. yüz*yılda ise tüm ülkeden devşirme top*lanmaya başlandı.

Devşirme işlemini yürüten en büyük yetkili yeniçeri ağasıydı. Divan’a baş*vurarak gerek duyulan sayıyı bildirir, devşirmenin yapılacağı yere buyruğu iletirdi. Onun temsilcisi olarak Anado*lu ve Rumeli ağalarıyla merkezden gönderilen “devşirme emini” ve “dev*şirme memuru” gibi görevliler verilen önergeye uygun olarak çocukları top*larlardı. Devşirilenin; köyü, kazası,sancağı, babasının adı, bağlı olduğu sipahi, doğum tarihi ve devşirme me*murunun adı deftere yazılırdı.

Yasaya göre Hıristiyan çocuklarının soyluları, özellikle de papaz oğulları tercih edi*lirdi. Tek oğlu olanın çocuğu, sığırt*maç, çoban oğulları, zanaat sahibi olanlar ve özürlüler alınmazdı.

Merke*ze getirilen devşirmeler, Müslüman yapılır, bir süre sonra sünnet edilerek Türk çiftçilerinin yanına dağıtılırlar, kaçmalarına engel olmak için Rumeli’ den toplananları Anadolu çiftçisine, Anadolu’dan toplanan Rumeli çiftçisi*ne verilirdi. Saray hizmetleri için İs*tanbul’da bırakılarak Galata, Edirne ve İbrahim Paşa saraylarına yerleştirilen*ler daha sonra Topkapı Sarayı’na alı*nırdı. Çiftçiye verilenleri bir süre ça*lıştırıldıktan sonra “acemi oğlanı” ya*pılarak orduya alınırdı.

16. yüzyıl son*larında Yeniçeri Ocağı’nın giderek bo*zulmasıyla devşirme yasasına da uyulmamaya başlandı. IV. Murat dönemin*de düzenlenmeye çalışıldıysa da başa*rılı olunamadı ve 17. yüzyıl sonunda tümüyle bırakıldı, 18. yüzyıl başların*da yalnızca Bostancı Ocağı için 1.000 kadar devşirme toplandı. Osmanlı tari*hinde önemli görevler alan devşirme*lerden sadrazamlığa kadar yükselenler de oldu.