ANLATIM BİÇİMLERİ
Herhangi bir konu hakkında bilgi paylaşımında bulunmak, birşeyler öğretmek amacına yönelik anlatım biçimidir.
Anlatım biçimleri; açıklayıcı, tartışmacı, öyüleyici ve betimleyici olmak üzere kendi arasında dört gruba ayrılır.
- Açıklayıcı Anlatım:
Okuyucuya bilgi vermek, okuyucu bir konuda aydınlatmak, bir konuyu açıklamak ve birşey öğretmek amacıyla kullanılan anlatım biçimidir. Açıklayıcı anlatım genellikle makale, deneme, sohbet, fıkra, eleştiri gibi eserler türlerinde kullanılır. Başlıca özellikleri:
- Nesnel anlatım kullanılır.
- Sanatlı söyleşilere yer verilmez
- Dili yalın ve sadedir.
- Daha çok düşünce yazıları, bilimsel yazılar, ders kitaplarında rastlanır.
- Betimleyici Anlatım:
Görme, dokunma, işitme, tatma ve koklama duyularımız aracılığıyla varlıkların niteliklerini, bu varlıkların duyularımız üzerinde uyandırdıkları izlenimler olarak tanımlayabiliriz. Başlıca özellikleri:
- Açıklayıcı ve sanatsal betimleme olarak iki gruba ayrılır.
- Kişinin iç dünyasını anlatan betimlemelere tahlil( ruhsal portre) denir.
- Kişinin dış görünüşünü anlatan betimlemelere fiziksel( simgesel) betimleme denir.
- Roman, hikaye, tiyatro, gezi yazısı, şiir gibi türlerde kullanılır.
- Yan ve mecaz anlamlar kullanılabilir.
- Öyküleyici Anlatım :
Olayları yer, zaman, kişi öğeleri üzerine kurulmuş anlatım biçimidir. Bu anlatımda olay okuyucuyu olay içerisinde hissettirebilmektir. Roman, hikaye , gezi yazısı, biyoğrafi, otobiyoğrafi, tiyatro gibi eser türlerinde kullanılır.
- Tartişmacı Anlatım:
Herhangi bir düşünceyi savunmak, okuyucuyu ya da dinleyiciyi bu düşünceye inandırmak amacı ile kullanılır. Başlıca özellikleri :
- Eleştiri, makale, deneme gibi düşünce yazılarında kullanılır.
- Ortaya atılan düşüncelere geenellikle kanıtlardır.
- Dil daha çok göndergesel işlevde kullanılır.
- Anlatım tarzı sohbete varabilir.