Cümlenin Öğeleri Konu Anlatımı

buse · 07-04-2016, 07:29 PM

Cümlenin öğeleri hakkında kısaca konu anlatımı. Cümlenin öğeleri örnekler ve özet bilgi.

Cümlenin öğeleri veya cümlenin ögeleri; cümlede yüklem ile görev ve anlam yönünden yükleme eşlik eden diğer parçalardan her biri. Cümlenin ögeleri tek bir sözcükten veya sözcük grubundan oluşabilir. Ögeler anlamlı ve doğru cümleler kurulabilmesini sağlar. Türkçede cümlenin ögeleri şunlardır:

Yüklem
Özne
Nesne
Dolaylı tümleç (yer-yön tümleci)
Zarf tümleci

Cümle; bir fikri, bir düşünceyi, hareketi, duyguyu ve olayı tam bir yargı halinde ifade eden kelime grubudur. Bir cümle kurabilmek için en azından bir çekimli fiil (fiil cümlelerinde) ya da ek-fiil almış bir adın (isim cümlelerinde) yüklem görevini üstlenmesi gerekir. Örneğin “koşuyor” kelimesi tek başına bir cümledir.

Cümlenin diğer ögeleri anlam ve görev yönünden yüklemi tamamlarlar.

Ana ögeler

Cümlenin ana ögeleri yüklem ve öznedir.

Yüklem

Yüklem cümlede bir iş, oluş, hareket vs. bildiren; cümleyi yargıya bağlayan ögedir. Yüklemsiz cümle kurulamaz.

Eksiltili olmayan bir cümle kurabilmek için yalnızca yüklem yeterlidir. Yüklem genelde cümle sonunda bulunur. Yüklemi bir fiilin çekimlenmesiyle oluşan fiil cümlelerinin yanı sıra, bir adın ek-fiil eki almasıyla da bir isim cümlesi oluşturulabilir.

Özne

Özne, bir cümlede yüklem ile bildirilen işi ya da oluşu yerine getiren veya yüklem vasıtasıyla hakkında bilgi verilen ögedir:

Yükleme “kim, ne” soruları sorulur

Bugün hava çok sıcaktı.

Özne, yüklemden sonra cümlenin ikinci ana ögesidir. Sadece yüklemden oluşan cümlelerde dahi öznenin varlığı şahıs eklerinden anlaşılır.

Yardımcı ögeler

Cümlenin yardımcı ögelerini oluşturan tümleçler üç grupta incelenir:

Nesne (düz tümleç)
Dolaylı tümleç (yer tamlayıcı)
Zarf tümleci (edat tümlecini de kapsar)

Nesne

Düz tümleç olarak da bilinen nesne, öznenin yaptığı ve yüklem tarafından bildirilen iş veya oluştan etkilenen kavram veya varlıktır.

Yükleme belirtili nesnede “kimi, neyi” soruları sorulurken belirtisiz nesnede “kim, ne” soruları sorulur

Örnekler:

“Ben her gün kitap okurum.” (belirtisiz nesne)
“Bana bu hikayeyi babam anlattı.” (belirtili nesne)

Dolaylı tümleç

Dolaylı tümleç; yüklemin anlamını yer, bulunma ve yönelme açısından tamamlayan ögedir. Genellikle -e, -de ve -den eklerinden birini alır ve yükleme sorulan “nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden, neye, nede ve neden” sorularının yanıtlarıdır.
Örnekler:

“Yarın Ankara’ya gideceğiz.
“Annem bu meyveleri semt pazarından aldı.”
“Banu cebine kalemlerini koydu.”

Zarf tümleci

Zarf tümleci, yüklemde belirtilen iş ve oluşun ne zaman, neden, nasıl, ne kadar ve ne vasıtasıyla gerçekleştiğini belirtir. Edatlarla oluşturulan tümleçler de zarf tümleci kabul edilir. Örnekler:

“Ablamlar haftaya yola çıkacaklarmış.” (eylemin zamanını belirtir)
“Çocuk korkudan titriyordu.” (eylemin nedenini belirtir)
“Eve koşarak gittim.” (eylemin nasıl yapıldığını belirtir)
“Öğretmen uzunca bir cetvelle tahtaya çizgiler çizdi.” (eylemin ne ile yapıldığını belirtir)
“Yatmadan önce biraz kitap okudum.” (eylemin ne kadar yapıldığını belirtir)

07-04-2016, 07:29 PM	#1
buse Senior Member Üyelik tarihi: Apr 2015 Mesajlar: 14.126	Cümlenin Öğeleri Konu Anlatımı Cümlenin öğeleri hakkında kısaca konu anlatımı. Cümlenin öğeleri örnekler ve özet bilgi. Cümlenin öğeleri veya cümlenin ögeleri; cümlede yüklem ile görev ve anlam yönünden yükleme eşlik eden diğer parçalardan her biri. Cümlenin ögeleri tek bir sözcükten veya sözcük grubundan oluşabilir. Ögeler anlamlı ve doğru cümleler kurulabilmesini sağlar. Türkçede cümlenin ögeleri şunlardır: Yüklem Özne Nesne Dolaylı tümleç (yer-yön tümleci) Zarf tümleci Cümle; bir fikri, bir düşünceyi, hareketi, duyguyu ve olayı tam bir yargı halinde ifade eden kelime grubudur. Bir cümle kurabilmek için en azından bir çekimli fiil (fiil cümlelerinde) ya da ek-fiil almış bir adın (isim cümlelerinde) yüklem görevini üstlenmesi gerekir. Örneğin “koşuyor” kelimesi tek başına bir cümledir. Cümlenin diğer ögeleri anlam ve görev yönünden yüklemi tamamlarlar. Ana ögeler Cümlenin ana ögeleri yüklem ve öznedir. Yüklem Yüklem cümlede bir iş, oluş, hareket vs. bildiren; cümleyi yargıya bağlayan ögedir. Yüklemsiz cümle kurulamaz. Eksiltili olmayan bir cümle kurabilmek için yalnızca yüklem yeterlidir. Yüklem genelde cümle sonunda bulunur. Yüklemi bir fiilin çekimlenmesiyle oluşan fiil cümlelerinin yanı sıra, bir adın ek-fiil eki almasıyla da bir isim cümlesi oluşturulabilir. Özne Özne, bir cümlede yüklem ile bildirilen işi ya da oluşu yerine getiren veya yüklem vasıtasıyla hakkında bilgi verilen ögedir: Yükleme “kim, ne” soruları sorulur Bugün hava çok sıcaktı. Özne, yüklemden sonra cümlenin ikinci ana ögesidir. Sadece yüklemden oluşan cümlelerde dahi öznenin varlığı şahıs eklerinden anlaşılır. Yardımcı ögeler Cümlenin yardımcı ögelerini oluşturan tümleçler üç grupta incelenir: Nesne (düz tümleç) Dolaylı tümleç (yer tamlayıcı) Zarf tümleci (edat tümlecini de kapsar) Nesne Düz tümleç olarak da bilinen nesne, öznenin yaptığı ve yüklem tarafından bildirilen iş veya oluştan etkilenen kavram veya varlıktır. Yükleme belirtili nesnede “kimi, neyi” soruları sorulurken belirtisiz nesnede “kim, ne” soruları sorulur Örnekler: “Ben her gün kitap okurum.” (belirtisiz nesne) “Bana bu hikayeyi babam anlattı.” (belirtili nesne) Dolaylı tümleç Dolaylı tümleç; yüklemin anlamını yer, bulunma ve yönelme açısından tamamlayan ögedir. Genellikle -e, -de ve -den eklerinden birini alır ve yükleme sorulan “nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden, neye, nede ve neden” sorularının yanıtlarıdır. Örnekler: “Yarın Ankara’ya gideceğiz. “Annem bu meyveleri semt pazarından aldı.” “Banu cebine kalemlerini koydu.” Zarf tümleci Zarf tümleci, yüklemde belirtilen iş ve oluşun ne zaman, neden, nasıl, ne kadar ve ne vasıtasıyla gerçekleştiğini belirtir. Edatlarla oluşturulan tümleçler de zarf tümleci kabul edilir. Örnekler: “Ablamlar haftaya yola çıkacaklarmış.” (eylemin zamanını belirtir) “Çocuk korkudan titriyordu.” (eylemin nedenini belirtir) “Eve koşarak gittim.” (eylemin nasıl yapıldığını belirtir) “Öğretmen uzunca bir cetvelle tahtaya çizgiler çizdi.” (eylemin ne ile yapıldığını belirtir) “Yatmadan önce biraz kitap okudum.” (eylemin ne kadar yapıldığını belirtir)

Seçenekler	Arama
Yazdırılabilir şekli göster Sayfayı E-Mail olarak gönder	Arama: Gelişmiş Arama Yap
Stil
Normal Hybrid-Şeklinde gösterime geç Ağaç şeklinde gösterime geç

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)