buse

Soyut ve somut anlamlı sözcükler hakkında kısaca özet bilgi. Soyut ve somut cümle ne demektir? Soyut mu somut mu ne demektir, örnekler ile birlikte konu anlatımı.

SÖZCÜKTE ANLAM; Ciğerlerden gelen havanın, ses yolunda yaptığı titreşimle dilin olgusu olan ses ortaya çıkar. Sesler de birleşerek anlaşma öğesi olan sözcüğü meydana getirirler.
SÖZCÜK
Bir veya birkaç heceden oluşan anlamlı ses birliğine veya anlam açısmdan dilin en küçük birimine sözcük denir.
ÖRNEKLER:

taş, kitap, su, masa

Anlatımın başarısı sözcüklerle yakından ilgilidir. Sözcük dağarcığımız sınırlı, sözcüklerin anlamlarım bilmiyor ve sözcükleri yerinde kullanmıyorsak, anlatımda başarıya ulaşmamız olanaksızdır. Bu nedenle sözcükleri tanımalı ve anlam özelliklerini bilmeliyiz.
Sözcük, bir nesnenin zihindeki soyut ve somut tasarımı olduğu için, bize duyumlarla ulaşan bir kavramı hatırlatır. Bu kavramların kimileri soyut kimileri de somuttur.




1. SOYUT ANLAMLI SÖZCÜKLER
Düşünce yoluyla varlığı kabul edilen nes- , nelerin adıdır. Çevremizde gördüğümüz nesnelerin ve bu nesnelerin özelliklerinin zihni-mizdeki oluşturduğu imgelerdir.
ÖRNEKLER:

akıl, kuşku, ülkü, özlem, sevgi, adalet, dürüstlük, vicdan, cesaret, kişilik

2. SOMUT ANLAMLI SÖZCÜKLER
Gerçekliği beş duyudan biriyle veya birkaçı ile algılanabilen nesnelerin adıdır. Zihnimizden bağımsız, dış dünyada varlığı bulunan nesnelerin adıdır.
ÖRNEKLER:

taş, kalem, su, kitap, toprak, ateş, ev, çanta, araba, masa

UYARILAR:
1. Dilimizdeki bazı sözcükler, somut ve soyut kavram oluşturmaz. Bu sözcükler tek başlarına anlamsızdırlar. Anlamlı sözcüklerle birlikte cümlede görev üstlenirler. Böylece anlamın oluşmasına yardımcı olurlar.
ÖRNEKLER:

ki, ve, ile, çünkü, de, yalnız, için, fakat, ah, eyvâh

2. Bu anlatımların dışmda kimi sözcükler hem somut hem soyut nitelik taşırlar. Bu tür sözcükler niteledikleri varlığa göre belirlenirler. Bu tür sözcüklere, varlığı başka bir şeyin varlığına bağlı olan, kesin olmayıp kişiden kişiye, zamandan zamana, yerden yere değişebilen anlamdaki sözcüklere göreceli sözcükler denir.
SOMUTLAŞTIRMA VE SOYUTLAŞTIRMA
Yazılı ve sözlü anlatımımızda sözcüklerin soyut ve somut özelliklerini dikkate almak zorundayız. Bir yazının veya konuşmanın, baştan sona soyut sözcüklerle doldurulmuş olması, konunun anlaşılmasını güçleştirir. Bu durumda soyut varlıkların durum ve kavramlarını iyice belirtebilmek için benzetme ve karşılaştırma gibi yollarla somutlaştırmalar yapmak gereğini duyarız. Tersine bir yazının veya konuşmanın somut sözcüklerle örülmüş olması da anlatımın tekdüzeliğine ve konunun kuruluğuna neden olur.
ÖRNEKLER:


1. “Çalışmanın yolunu bilen öğrenciler başarılı olur.” cümlesinde “yol” sözcüğü soyutlaşmış-tır. Aslında “yol” sözcüğü “geçilen yer” anlamında somut bir sözcük iken yukarıdaki cümlede olduğu gibi soyutlaşarak “yöntem” anlamını kazanmıştır.
Bundan dolayı somut anlamlı sözcük anlam genişlemesi yoluyla soyutlaşmıştır.
2. “Sevgi gönülde büyüyen bir çiçektir.” cümlesinde “sevgi” soyut bir sözcük iken anlamın zihinde belirginleşmesi için çiçeğe benzetilerek somutlaştığını görüyoruz. Somutlaştırmadan amaç, anlatımın canlı ve daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır.
KONU İLE İLGİLİ DAHA FAZLA ÖRNEK
Örnekler:
Taş, su, hava, kafa, beyin, yürek… (Somut varlıklar)
Korku, bilgi, güzellik… (Soyut kavramlar)
Soyut olan bir kavram, mecaz yoluyla somutlaştırılabilir. Benzetme ve istiareler somutlaştırmanın önemli bir aracıdır.
Umutlarım suya düştü. (Umut, kapalı istiare yoluyla bir nesneye benzetile*rek somutlaştırılmıştır.)
Bu tezinle düşüncelerimizi çürüttün. (Düşünce, kapalı istiare yoluyla so*mutlaştırılmıştır.)
Onun sözleri, gururumu yaraladı. (Gurur, kapalı istiare yoluyla somutlaştı*rılmıştır.)
Deyimlerimizde de bu duruma çok rastlanır.
Kafam kazan oldu. (“Rahatsız olma” soyut durumu benzetme yoluyla somutlaş*tırılmıştır)
Cebi delik: (Züğürt, parasız)
Kafası kalın: (Kavrayışı kıt)
Soyutlamaya Örnek:
Seni bütün gün soğukta beklediğim için hasta oldum. (Somut isim)
(“Soğuk” sözcüğü tek başına somut anlamlıdır. Soğuk olan havayı dokunma duyusuyla algılayabildiğimiz için bu cümlede somut anlamıyla kullanışmıştır.)
Bu soğuklukla kimseyle yakınlık kuramayacağını ona söylemiştim. (Soyutlaştırılmış isim)
(Bu cümlede soğuk olan hava, su ya da her hangi bir nesnenin soğukluğu değil, insanın diğer insanlara yakınlık kurmamasını ifade eden bir tavrıdır. Yani sözcük somutken soyut yapılmış “soyutlaştırılmıştır”.
Yufka kalbi ile yapılanlara daha fazla dayanamadı. ( Bu cümlede yufka sözcüğü olaylardan çok çabuk etkilenme anlamında kullanılmıştır. Yani yufka somutken cümle içinde soyut anlam kazandırılmıştır. )
Gitarı çok daha kolay öğrenebilmenin bir yolu olmalı. ( Yol kelimesi somut anlamlı sözcükken bu cümlede “yöntem” anlamında kullanıldığından soyutlaşmıştır)
Somutlamaya Örnek:
Sadece biraz mutluluk için çoğu şeye razı olabilirdi. (Soyut isim)
(Mutluluk, duyu organlarımızla algılayamadığım soyut bir kavramdır. Bu cümlede soyut anlamıyla kullanılmıştır.)
Valizine katladığı bir kaç parça mutluluk ile düştü memleket yoluna. (Somutlaştırılmış isim)
(Bu cümlede soyut olan “mutluluk” kelimesi valize katlanıp konulmuş elbiseye benzetilerek somutlaştırılmıştır.)
Ben güzele güzel demem güzel benim olmayınca. (Somutlaştırma = İnsan kastedilerek somutlaştırma yapılmıştır)
Kanadı kırık bir aşk ile sevda dağlarına tırmanabilir misin ? (Somutlaştırma = Aşk, kuşa benzetilerek somutlaştırma yapılmştır.)
Gözünün önündeki film karesi hayatı boyunca aklından çıkmayacaktır. (Somutlaştırma = Hayatın belirli bir anı dönemi, üzerine kayıt yapılan bir nesneye benzetilerek somutlaştırma yapılmıştır.)
Bunu yapmaya yürek ister, bu her babayiğidin harcı değil. (Somutlaştırma = Somut olan yürek kelimesi, cümlede soyut olan “cesaret” anlamında kullanıldığından somutlaştırma yapılmıştır. (1983 öys)Türkçemizde çok önemli bir yeri olan deyimlerimizin hemen hepsi bu somutlaştırma yolu ile meydana getirilmiştir.