SanalBilge.NET  

Go Back   SanalBilge.NET > Eğitim > Eğitim Bölümleri > Türkçe Ve Edebiyat

Cevapla
 
LinkBack Seçenekler Arama Stil
Alt 09-02-2015, 06:24 PM   #1
Senior Member
 
Üyelik tarihi: Apr 2015
Mesajlar: 14.126
Standart Büyük Ünlü Uyumu Nedir?

Büyük ünlü uyumu ne demektir, Türkçe de ünlü uyumu nedir, büyük ünlü uyumu içinde bulunan ekler nelerdir, büyük ünlü uyumu için istisnalar nelerdir, büyük ünlü uyumunun tanımı nedir? gibi konulara açıklık getireceğiz.
Büyük Ünlü Uyumu Ne Demektir?

Büyük ünlü uyumu ya da kalınlık-incelik kuralı, Türkçe sözcüklerin ayırt edilmesinde kullanılan ses uyumlarından biri. Türkçedeki öztürkçe sözcüklere ait ortak bir özelliktir.
Kalınlık kuralı: Bir sözcüğün birinci hecesinde kalın bir ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa, diğer hecelerdeki ünlüler de kalın olur:
  • adım, ağız, ayak, boyunduruk, burun, dalga, dudak, duvak, kırlangıç
İncelik kuralı: Bir sözcüğün birinci hecesinde ince bir ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur:
  • beşik, bilezik, gelincik, gözlük, üzengi, vergi, yüzük
Büyük Ünlü Uyumunda Değişim Geçirmeyen Ekler

Türkçede bazı yapım ve çekim ekleri büyük ses uyumuna uyacak şekilde değişim geçirmezler.
-gil, -ken, -leyin, -mtırak ve -yor ekleri büyük ünlü uyumuna uyacak şekilde değişim geçirmez:
  • akşam-leyin, bakla-*gil, çalışır-ken, ekşi-mtırak, yürü-yor gibi.
-daş eki incelik kuralına uyan sözcüklere eklendiğinde büyük ünlü uyumunu bozar:
  • din-daş, gönül-daş, meslek-taş, ülkü-daş.
-ki aitlik eki kalınlık kuralına uyan sözcüklere eklendiğinde büyük ünlü uyumunu bozar:
  • akşamki, yarınki, duvardaki, yoldaki, ondaki, onunki.
  • Yazıdaki sıfatları bulunuz. (uymaz)
Bağlaç olan ki ise “ayrı yazıldığı için” büyük ünlü uyumu aranmaz:
  • Derslerine sıkı çalış ki başarılı olabilesin. (bağlaç)
Büyük Ünlü Uyumu için İstisnalar

Büyük ünlü uyumu, başka dillerden Türkçeye geçmiş olan sözcüklerde aranmaz. Bu sözcükler Türkçeye geçirilirken her zaman büyük ünlü uyumuna uyacak şekilde değişim geçirmezler:
  • ahenk, badem, ceylan, çiroz, dükkân, fidan, gazete, hamsi, kestane, limon, model, nişasta, pehlivan, selam, tiyatro, viraj, ziyaret, sevda vs.
Büyük ünlü uyumu her Türkçe sözcükte sağlanmayabilir. Bazı sözcükler öztürkçe olmasına rağmen zamanla ses değişimi vs. gibi çeşitli etkenlerle büyük ünlü uyumu kurallarının dışında kalmışlardır:
  • anne (ana), dahi (daha), elma (alma), hangi (kangı), hani (kanı), inanmak (ınanmak), kardeş (karındaş->kardaş), şişman (-man ekinin özelliği ile) vb.
Birleşik sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz:
  • açıkgöz, bilgisayar, çekyat, hanımeli
Büyük ünlü uyumuna uymayan veya bu uyumun aranmadığı sözcüklere gelen ekler, kalınlık incelik bakımından genellikle son hecenin ünlüsüne uyar:
  • adalet-li, anne-si, kardeş-lik, meslektaş-ımız, şişman-lık vs.
Son ünlüleri kalın harf olmasına karşın ince şekilde telaffuz edilen bazı alıntı kelimeler, ince ünlü ile başlayan ekler alır:
  • alkol > alkolü, hakikat > hakikati, kabul > kabulü, kontrol > kontrolü, saat > saate.
Tek heceli sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz.
  • Türk, berk, yap, sert, sürt, et, ay vs.
buse isimli Üye şimdilik offline konumundadır   Alıntı ile Cevapla
Cevapla

Bookmarks


Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)
 
Seçenekler Arama
Stil

Yetkileriniz
Konu Acma Yetkiniz Yok
Cevap Yazma Yetkiniz Yok
Eklenti Yükleme Yetkiniz Yok
Mesajınızı Değiştirme Yetkiniz Yok

BB code is Açık
Smileler Açık
[IMG] Kodları Açık
HTML-Kodu Kapalı
Trackbacks are Kapalı
Pingbacks are Kapalı
Refbacks are Kapalı



Tüm Zamanlar GMT +4 Olarak Ayarlanmış. Şuanki Zaman: 05:23 AM.


Powered by vBulletin® Version 3.8.9
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
bursa escort tuzla escort sincan escort kızılay escort rus escort etlik escort izmir escort izmir escort izmir escort istanbul travesti eryaman escort çankaya escort etlik escort Anadolu Yakası Escort Kartal escort Kurtköy escort Maltepe escort Pendik escort Kartal escort altyazılı porno şişli escort istanbul escort mecidiyeköy escort beşiktaş escort taksim escort fındıkzade escort çapa escort fatih escort topkapı escort escort şişli escort bayan bayrampaşa escort merter escort escort mecidiyeköy bursa escort bursa escort bursa escort bursa escort bursa escort alt yazılı porno escort escort escort travestileri travestileri Escort bayan Escort bayan bahisu.com girisbahis.com etlik escort etimesgut escort istanbul Escort istanbul Escort Acıbadem Escort Ataşehir Escort Bostancı Escort Göztepe Escort Kadıköy Escort Kartal Escort Kurtköy Escort Maltepe Escort antalya rus escort Ankara escort bayan Escort ankara Escort ankara Escort eryaman Keçiören escort Escort ankara Sincan escort bayan Çankaya escort bayan hurilerim.com Escort escort istanbul escort beylikdüzü escort ankara escort bornova escort balçova escort mersin escort wbahis