Cümlede anlam ilişkileri kpss Türkçe konuları arasında önemli bir yer kaplamaktadır. Cümlede anlam ilişkilerine geçmeden önce cümlenin tanımını yapalım. Cümle, yargı bildiren, sözcük ya da sözcüklerden oluşan dil ve anlam bütünlüğüdür. Cümlenin bu yapısıyla beraber cümlede anlam ilişkileri ve anlamlarına göre cümle çeşitleri ortaya çıkmaktadır. Şimdi kpss Türkçe soruları içinde bolca karşımıza çıkan anlamlarına göre cümleleri inceleyelim.

Eş Anlamlı Cümleler (Yakın Anlamlı Cümleler): Cümle anlam ilişkilerinde ve anlatım bozukluğu sorularında karşımıza çıkan eş anlamlı cümleler, kelimelerin dizilişi bakımından farklı ancak ancak anlamca aynı anlamı ifade eden cümlelerdir.
Aşağıdaki iki cümleyi incelersek sözcüklerin dizilişi farklıdır. Ancak bu iki cümle anlamca aynı ifadeyi belirtmektedir.
Bir yazar neyi anlattığını değil, nasıl anlattığını hep ön plana çıkarmalıdır.
Üslup, içerikten her zaman daha önemli olmalıdır bir yazar için.

Öznel Cümleler: Kpss Cümlede anlam sorularında karşımıza çıkan bir diğer cümle türü de öznel cümlelerdir. Öznel cümleler, Kişiden kişiye değişebilen, kişisel yargılı, kanıtlanamayan ve yoruma dayalı cümlelerdir.
Küçük Ağa benzerlerinden çok farklı bir eserdir.
Nesnel Cümleler: Herkese göre aynı, kişiye göre değişmeyen, görüş ya da herhangi bir yorum içermeyen, kanıtlanabilir ve kalıplaşmış yargılardan oluşan cümlelerdir.
Küçük Ağa, Kurtuluş Savaşı’nı anlatan bir romandır.
Öznel ve nesnel cümleler, ”kanıtlanabilirlik, yorum içerme, kişisel görüşe dayalı, değerlendirme var mı yok mu” tarzında kpss sorularında karşımıza çıkabilmektedir.
Neden – Sonuç Cümleleri: Cümlede anlam konusunda önemli olan bir başka cümle çeşidi de neden – sonuç (sebep-sonuç) cümleleridir. Cümle içindeki iki yargının birbirine nedensellik bağıyla bağlandığı cümlelerdir.
-den dolayı, çünkü, diye, için, ile, -ki, -de bağlaçları, -dığı için, -dığından gibi sözcükler ya da eklerle kurulan cümleler, neden sonuç cümleleridir.
Sesinin güzelliğinden dolayı herkes büyülendi.
Sesinin güzelliği ile herkesi büyüledi.
Ayşe geldi de mutlu oldum.
Bilimsel çalışmalar önemlidir; çünkü toplumlar bu çalışmalarla gelişir.

Test çözmek için sınıfta kaldı. Bu cümle neden sonuç değil, amaç sonuç cümlesidir.
Cümlede anlam ilişkileri konusunda, neden sonuç cümlesi ile amaç sonuç cümlesi arasındaki farkları bir kaç ipucu ile rahatlıkla anlayabiliriz.

• ”İçin” sözcüğü yerine ”amacıyla” sözcüğünü getirerek.(Test çözmek amacıyla…)
• Amaç cümlesinde her zaman bir hedef vardır. (Test çözmek yukarıdaki örnekte hedeftir.)
• Amaç cümlesinde eylemin kesinleşeceğine dair bir kanıt yoktur. (Yani test çözecek mi çözmeyecek mi belli değildir.)

Amaç Sonuç Cümleleri: Neden sonuç cümlesiyle arasındaki farkı belirtmiş olduğumuz amaç sonuç cümleleri, bir hedefi olan ve bu hedefin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği kesin olmayan cümlelerdir.
-mek için, -mek üzere, diye, ki bağlacı, -e, -a gibi ek ya da sözcüklerle kurulan cümleler amaç sonuç cümlesidir.
Seninle konuşmak için gelmiş.
Ödev yapmak üzere eve gitti.
Ders çalışmaya gelmiş.
Çalışayım diye geldim.

Şart Cümleleri (Koşul Cümleleri): Kpss Türkçe cümlede anlam ilişkileri konusu içinde yer alan şart cümleleri, bir yargının gerçekleşmesini herhangi bir koşula bağlayan cümlelerdir.
Eğer anlamlı cümlelerdir. -se, -sa, -ki, -de bağlaçları, -mek üzere, diye, eğer, şayet, -ip, -erek, -ken, -dikce… kısaca zarf fiil ekler de koşul anlamı verebilmektedir.
Gelince mutlu olacağım.
O gelmeden uyumam.
Test çözmeden konu pekişmez.
Ders çalışasın diye izin verdim.
Seni gördükçe eski günler geliyor aklıma.
Onu dinleyip de karar verebilirsin.

Kpss genel yetenek Türkçe sorularında eğer ”Anlam ilişkileri bakımından farklı bir cümledir?” deniliyorsa neden, amaç ya da koşul cümlesini kastetmektedir.