Anlatım özellikleri Türkçe konuları içinde önemli bir yer kaplamaktadır. Kpss Türkçe sorularında sıkça karşımıza çıkan cümlede anlatım özellikleri, hemen hemen her yıl kamu personeli seçme sınavında da karşımıza çıkmaktadır. Genelde memur adayları tarafından karıştırılan cümlede anlatım özellikleri konusu iyice anlaşılmalı ve konu üzerinde bolca soru çözülmelidir.

Cümlede anlatım özellikleri Açıklık, duruluk, yalınlık, sadelik, özgünlük, yoğunluk (derinlik), doğallık, evrensellik, kalıcılık ve tutarlılık gibi kavramları beraberinde getirmektedir. Kpss de anlatım özellikleri konusundaki soruları bu kavramlar üzerinden sormaktadır.
1) Açıklık: Kpss Türkçe sorularında sıkça karşımıza çıkan açıklık kavramı, tek anlama gelmek ve net anlamlı olmaktır. Bir cümlenin kişi, noktalama ve anlam yönünden anlaşılır olmasıdır.
Ben, kardeşimi ablamdan daha çok severim.
Buradan ”Ben, kardeşimi annemi sevdiğimden çok seviyorum” anlamı ve ”Ben kardeşimi, annemin kardeşimi sevdiğinden daha çok seviyorum” anlamı çıkıyor. Dolayısıyla iki anlam çıktığı için açıklık yoktur.
Açıklık yoksa o cümlede anlatım bozukluğu vardır.
2) Duruluk: Kpss Türkçe cümlede anlatım özellikleri içinde yer alan duruluk, bir cümlede gereksiz söz kullanmamayı ve gerektiği kadar sözcük kullanmayı belirtmektedir.
Onunla ilk tanıştığımda ondan hiç hoşlanmamıştım.
Burada ”ilk” sözcüğü fazlalıktır. Çünkü bir kişiyle tanıştığında zaten önceden tanışmamışsındır.
Duruluk yoksa, o cümlede anlatım bozukluğu vardır.
3) Yalınlık: Süssüz, sanatsız, şatafatsız, gösterişsiz, dolambaçlı yollara başvurmadan direkt anlatımı ifade eden cümlelerdir.
Yalınlık yoksa anlatım bozukluğu vardır diyemeyiz. Çünkü yalınlık o yazıyı yazan kişiye bağlı bir niteliktir.
4) Sadelik: Bir cümlede yabancı sözcük kullanmamak ve anlamı bilinen sözcüklerden oluşturmaktır.
Gözlerinden dökülen inciler yüreğimi dağladı.
Bu cümle duru ve sadedir. Ancak yalın değildir. Çünkü söz sanatı mevcuttur.
5)Özgünlük: Yazarın dil ve anlatım bakımından farklı olması, yeni, kendine özgü, orijinal ve yenilikçi olması gibi anlamları ifade eder.
6) Yoğunluk (Derinlik): Kpss genel yetenek Türkçe dersine ait cümlede anlatım özellikleri konusunda yer alan yoğunluk, derin yoruma açık, satır aralarında okunan anlatım, sıradan olmayan, sığ olmayan, yüzeysel olmayan anlatım, az sözle çok şey anlatmak ve her okunuşta yeni anlamlar bulunabilen anlatım şeklidir. Kısaca duygu ve düşünce zenginliğidir.
7) Doğallık: Bir düşüncenin içten, samimi ve olduğu gibi aktarılmasıdır.
8) Evrensellik: Düşünceleriyle tüm insanlığa seslenmeyi başarabilmektir.
9) Kalıcılık: Bir yazarın yalnızca yaşadığı devirde değil gelecekte de anılması ya da adından söz ettirmesidir.
10) Tutarlılık: Bir yazarın düşünce ve davranışlarının, yazdıklarıyla uyuşmasıdır.