buse

12 hayvanlı takvim ne demektir, on iki hayvanlı türk takvimindeki hayvanların isimleri nelerdir, on iki hayvanlı takvim ne zaman kullanılmaya başlanmıştır, 12 hayvanlı Türk takvimini kullanmayı ne zaman bırakmışlardır, 12 hayvanlı Türk takvimi şimdi nerede kullanılıyor.
12 Hayvanlı Takvim Nedir? Hakkında Bilgi

12 Hayvanlı Takvimi, Çin kökenli olup Asya’da yaygın olarak kullanılmış takvim, aynı zamanda bir sistemdir. Tabiat olaylarıyla iç içe olan atlı göçebe Türkler, hayatlarını belli bir düzene koyma ihtiyacı duymuşlardır. Bu sebeple “geçmiş şimdi – gelecek” bilgisi yoluyla, zamanı sistemli hale getirmişler. Zamanı ölçmek için kullandığımız ölçütlerin , hepsinin temelinde aslında gök cisimleri ve göksel olaylar bulunur. Gerçekte zamanımızı Güneş’e, Ay’a, gezegenlere ya da yıldızlara bakarak belirlememiz eski atalarımızdan bize kalan bir mirastır. Türkler eski dönemlerden beri göçebe ve bozkır hayatı yaşadığı için bu insanlar zaman hesaplamaya, özellikle de hasat zamanını çok iyi belirlemeye gereksinim duydular. Öte yandan yıldızlara bakarak bilinmeyen; haber verdiği iddia edilen şaman, evliya, hesapçıların ya da kabile büyücülerinin işlerinden biri de yıldızların konumuna bakarak yaylaya göçme, koyunları çiftleştirme, ot biçme, tohum atma, tarlayı çapalama ya da ekinleri biçme zamanının geldiğini insanlara söylemekti. Böylece yılın belli zamanlarını hesaplama ve ilkel bir takvim yapma işini ilk kez bu şamanlar, evliyalar ve hesapçılar gerçekleştirmiş oldular.
On iki Hayvanlı Takvimin Özellikleri

12 yılın 5 katı olan 60 yıllık devreleri ile Göktürkler, Uygur Türkleri, Tuna Bulgarları, İdil Bulgarları da kullanmış ve Hiung-nu’lar da Çin’in hemen kuzeyinde bulundukları için büyük ihtimalle Hun Türkleri’nde de kullanmıştır.
Göktürk Yazıtları, Uygur kitap ve hukuk belgeleri, Tuna Bulgarları’nın yazıtları, Bulgar Hakanları Listesi ve Manas Destanı’ndaki bazı olaylar da bu takvim ile tarihlendirilmiştir.

Bu takvimde her hayvan bir yılı gösterir. Örneğin; “Pars Yılı” gibi. Her yılın o hayvanın özelliklerine göre şekillendiğine inanılır. Örneğin Maymun yılında eğlence ve hilenin artacağı inanışı vardır. Çağ adı verilen (ÇAĞ: 12×5=60 yıl) şeklindeki dönemler halinde ilerler ve bu rakam ortalama insan ömrüdür. 12 Hayvanlı Türk Takvimi Mete Han’ın tahta çıkış tarihi olan M.Ö. 209’da başlar.
12 Hayvanlı Takvimin Tarihi

Edouard Chavannes’in “Le Cycle turc des Douze Animaux 12 Hayvanlı Türk Takvimi adlı araştırmasında, Asya’da kullanılan 12 Hayvanlı takvim Türklere ait bir takvim sistemi olduğunu ve Çinlilerin bu takvimi Türklerden aldığını düşünerek “12 Hayvanlı Türk Takvimi” adı koymuştur.


On iki Hayvanlı Takvimde Yıllar

No Hayvan Diğer Söyleyişler Farklı Kaynaklarda
Anlam Hakas Takvimi Yön Özellikleri 1 Sıçan Sıçgan, Sıçkan, Çıçgan Küsgü


Fare Küske (“sıçan”) 0° Kuzey Hareket, sezgi. 2 Ud Ut, Uy Buğa, Buga, Boğa

Öküz İnek, İneh (“sığır”)
Sakinlik, akıl, bilinç. 3 Bars Barıs, Pars


Pars Tülgü (“tilki”)
Atılganlık, kavga. 4 Tavışgan Tavışkan, Tovışgan Koyan, Koban


Tavşan Hozan (“tavşan”) 90° Doğu Merhamet, korkaklık. 5 Lu
Luy, Ulu, Uluğ
Bal, Balıg, Balık

Ejderha Kileski (“ejder”)
Talih, zenginlik. 6 Yılan Çılan, Cılan, Zılan


Yılan Çılan (“yılan”)
Saygı, hürmet, korku. 7 Yunt Yund, Yont, Yond Yılkı

At Çilgi, Çılgı (“at”)
180° Güney Acele, telaş, sürat. 8 Koy Hoy, Honın, Konın Koç, Koçkar, Huç

Koyun Hoy (“koyun”)
Sevgi, dürüstlük,çokluk. 9 Biçin Meçin, Meşin, Piçin


Maymun Kizi (“kişi”)
Eğlence, kurnazlık. 10 Tabuk Tagaku, Toguk, Toğ, Takık


Tavuk Tanah (“tavuk”) 270° Batı İsyan, cimrilik. 11 İt İyt, İşt Köbek, Kübek, Köpek

Köpek Dorna, Torna (“turna”)
Sadakat, hissiyat. 12 Tonguz Tonuz


Domuz Öski (“keçi”)
Karmaşa ve sükunet. Yakutlar (Sahalar) ise 12 hayvanlı yıl takvimi kullanmakla birlikte, hayvanların yerine tanrıların adlarını kullanmışlardır.
1. Cöhögöy, 2. Ayısıt, 3. İyehsit, 4. Ayığ 5. Buğor, 6. Cahın 7. Suğorun, 8. Hotoy, 9. Bayanay, 10. Sehen, 11. Tanha 12. Otun
Eski Türklerde Aylar

Bir yılda 12 ay vardı. Aylar birinçay (birinci ay) , ikinçay (ikinci ay), üçünçay (üçüncü ay), dördünçay (dördüncü ay), beşinçay (beşinci ay), altınçay (altıncı ay), yedinçay (yedinci ay), sekizinçay (sekizinci ay), dokuzunçay (dokuzuncu ay), onunçay (onuncu ay), onbirinçay (onbirinci ay) ve onikinçay (onikinci ay) diye adlandırılmıştır.

Oşlak Ay

Oşlak Ay (veya Aşlak Ay) – Özellikle Avrasya göçebe halklarının ve Türklerin şaman takviminde birinci aydır. Uluğ Kün (Ulu Gün) yani Nevruz kutlamalarıyla birlikte yani 21 Martta başlar. Bu bahar şenliği kurban ayinleri ve kutlamalar ve geleneksel eğlenceler ile gerçekleştirişliri ve günümüzde de varlığını sürdürmektedir.
Son Ay

Son Ay (Azerice “Sonay”) – Türk halk kültüründe yılın ilk yarısıdır. Özellikle Azerbaycan folklorunda güz mevsiminin son aylı gecelerine denir. Azerbaycan “ayın düşüncesi”nde (mitolojik anlayışında) Ay ve Güneş sevgilidirler. Onların sevgisi sonsuzdur. Ama onlar hiçbir zaman birbirine kavuşamazlar. Ancak gece ve gündüzün eşitlendiği bu günde bu sonsuz sevdalılar birbirlerinin yüzlerini görebilirler. Ama sonra kavuşamadan yine kaybederler. Azerbaycan köylerinde bu gecede çeşitli oyunlar oynarlar.
Eski Türklerde Mevsimler

Eski isim Halk takviminde Günümüzde Farsça (D. Anadolu, Azerbaycan) Oğlak ay Kök, Kökey, Köklem, Köktem
İlkbahar Bahar Uluğ Oğlak ay Yaz, Yay, Cay Yaz
Uluğ ay Güz, Güzey, Güzlem, Güzdem Sonbahar Payız Kadır Kış ay Kış, Kıs, Hıs Kış Eski Türklerde Günler

Türklerde gün isimlerinin yabancı kökenli olmasının sebebi bazı tarihçilere göre; göçebelik sebebiyle Türklerde gün kavramının gelişmemesidir. Türk Takvimi’nde bir gün 12 bölüme ayrılır, her bölüme Çağ adı verilirdi. Bir çağ iki saat, dolayısıyla bir gün de 24 saatti. Herbir çağ ise sekiz Kehten ibaretti. Yılbaşı olarak gece-gündüz eşitliğinin yaşandığı 21 Mart, Nevruz günü alınırdı.

12 (On iki) Hayvanlı Türk Takviminde Yılların Karşılıkları

Karşılığı Yıl Fare 2020, 2008, 1996, 1984, 1972, 1960, 1948, 1936, 1924 Öküz 2021, 2009, 1997, 1985, 1973, 1961, 1949, 1937, 1925, Kaplan 2022 ,2010, 1998, 1986, 1974, 1962, 1950, 1938, 1926, Tavşan 2023, 2011, 1999, 1987, 1975, 1963, 1951, 1939, 1927, Ejderha 2024, 2012, 2000, 1988, 1976, 1964, 1952, 1940, 1928, Yılan 2025, 2013, 2001, 1989, 1977, 1965, 1953, 1941, 1929, At 2026, 2014, 2002, 1990, 1978, 1966, 1954, 1942, 1930, Koyun 2027, 2015, 2003, 1991, 1979, 1967, 1955, 1943, 1931, Maymun 2028, 2016, 2004, 1992, 1980, 1968, 1956, 1944, 1932, Tavuk 2029, 2017, 2005, 1993, 1981, 1969, 1957, 1945, 1933, Köpek 2030, 2018, 2006, 1994, 1982, 1970, 1958, 1946, 1934, Domuz 2031, 2019, 2007, 1995, 1983, 1971, 1959, 1947, 1935,